Bonussen zijn van ondergeschikt belang voor mijn eigen motivatie, zeggen vijftien executives van Nederlandse banken in een recent onderzoek. Maar, paradox: ze zijn héél belangrijk als je bankiers wilt aantrekken voor je bedrijf – zeggen dezelfde executives. Zonder bonussen lukt het je nooit om hoogvliegers binnen te halen, weten ze.
1. de neiging om jezelf hoger in te schatten dan anderen en
2. het beeld dat het in de financiële allemaal om de eigen portemonnee draait, niet om goede service aan de klant.
Bonussen waren ooit bedoeld als incentives: ze moesten mensen motiveren om harder te werken. Om beter te presteren. Die motivatiekracht hebben ze niet (meer), blijkt in de praktijk. Ze worden gewoon standaard uitgereikt, ongeacht of prestaties goed waren of niet. Sterker: de bonuscultuur ondermijnt de ‘intrinsieke’ motivatie: harder werken en beter presteren omdat je je werk leuk vindt en er eer in stelt. En de verleiding is ook nog eens groot om resultaten creatief naar boven bij te stellen (lees: te frauderen) of onverantwoorde risico’s te nemen (gevolg: de crisis) om aan bonuscriteria te voldoen.
Terug naar af met die bonussen, is het devies van gedragswetenschapper en businessethicus David de Cremer (Rotterdam School of Management). Hij promoot vijf hulpmiddelen om de mindset in de financiële wereld te veranderen en een rechtvaardigere bonustoekenning te stimuleren:
- Zorg voor een toewijzigingssysteem dat verschillen in performance duidelijk aan het licht brengt.
- Geef alleen bonussen aan werknemers die hun eigen prestaties kunnen beïnvloeden.
- Zorg dat bonussen niet louter een gewoonte worden. Je hoeft niet altijd bonussen uit te keren.
- Relateer bonussen aan langetermijndenken. Beloon samenwerking vaker dan individuele prestaties.
- Hanteer objectieve maatstaven voor het toekennen van bonussen.
