KPMG: Hoger management pleegt in toenemende mate fraude

Bedrijven die te maken hebben met fraude zien het delict voornamelijk gepleegd worden door oudere mannelijke werknemers die langer dan tien jaar in dienst zijn. Bovendien maakt de fraudeur in het algemeen deel uit van het hogere management, het bestuur van de onderneming of is werkzaam in de directe omgeving. Bijna één op de vijf fraudes binnen ondernemingen wordt gepleegd door het hoger management en 26% van de delicten door werknemers in de directe omgeving van het bestuur.

Dit blijkt uit een analyse van 350 onderzoeksopdrachten die KPMG Forensic de afgelopen twee jaar bij ondernemingen in 69 verschillende landen heeft verricht. Het aantal fraudes door het hogere management is sinds 2007 fors toegenomen. Vier jaar geleden was dit nog 11 procent. Het aantal delicten door werknemers in de directe omgeving van het bestuur is vergeleken met 2007 met 11% gestegen. Ook het aantal fraudes door de hoogste baas van de onderneming, de voorzitter van de Raad van Bestuur, blijkt fors te zijn gestegen. In 2011 was zijn aandeel 26 procent, een toename van 15% ten opzichte van 2007. In bijna 40 procent van de gevallen is de mannelijk fraudeur tussen de 36 en 45 jaar oud en is hij werkzaam binnen de financiële functie.

Drie jaar

De fraudes blijken in het algemeen pas na drie jaar aan het licht te komen. Daarnaast in steeds vaker sprake van een gezamenlijk delict in plaats van een actie door één persoon. In 2011 werkte de fraudeur in ruim 60 procent van de gevallen samen met een externe partij. In de meeste gevallen waren dit leveranciers en in mindere mate klanten. Vier jaar geleden was dit slechts 32 procent. In 2011 werd in iets meer dan 20 procent van de fraudes werd ruchtbaarheid gegeven aan het voorval. In iets minder dan de helft van de delicten werd wel intern gecommuniceerd over de fraude. Hoewel volgens Gerrie Lenting, partner bij KPMG Forensic, het grote aantal fraudeurs onder het management zorgen baart, wekt dit geen verbazing: “Managers hebben in het algemeen toegang tot vertrouwelijke informatie, maar zijn ook in staat allerlei vormen van interne controle te ontlopen. Daarnaast is het ook niet verwonderlijk dat pure hebzucht de belangrijkste drijfveer achter de fraude vormt, mede gezien de economische situatie. De fraudeurs ontvangen in het algemeen al een hele behoorlijke beloning. Uit de analyse blijkt dat de meerderheid werkzaam is bij de financiële afdeling of de afdeling verkoop en dat de fraude via de geautomatiseerde systemen gepleegd wordt.”

Genegeerd

Uit het onderzoek van KPMG blijkt voorts dat in veel gevallen signalen van fraude binnen de onderneming genegeerd worden. In 2011 was er in ruim de helft van de fraudegevallen een signaal van een delict, maar werd slechts in 10% van de gevallen actie ondernomen. In 2007 was er in 45 procent van de fraudes een signaal en werd daar in de helft van de gevallen iets mee gedaan. “Voor wat betreft de Nederlandse opdrachten ligt het percentage waarbij achteraf gesteld wordt dat de fraude eigenlijk wel herkend had kunnen worden nog hoger”, weet Lenting. “Daarbij hadden de interne controle maatregelen zelfs geleid tot vragen die ‘weggewuifd’ werden, terwijl de fraude zelf helemaal niet complex van aard was. Het feit dat signalen van fraude in toenemende mate genegeerd worden is opvallend, zeker in licht van de huidige economische situatie.”

Controles

Volgens Lenting zou het, nu kostenbesparingen binnen veel bedrijven nog altijd aan de orde van de dag zijn, voor de hand liggen dat plaatsen binnen de onderneming die gevoelig zijn voor fraude nadrukkelijk in de gaten worden gehouden. “Dat begint met effectieve interne controles, die enerzijds de bezittingen van de onderneming beschermen maar anderzijds zo flexibel zijn dat zij een efficiënte bedrijfsvoering niet in de weg staan. Belangrijker, het helpt beter als bedrijven werken aan een cultuur die mensen aanmoedigt om mogelijk misstanden aan te geven. Een cultuur bovendien waarin voor iedereen duidelijk is dat elk signaal van fraude serieus wordt genomen door de leiding en overtredingen niet getolereerd worden.”