Creativiteit is de sleutel van innovatie; Het is ook een belangrijke voorwaarde voor brainstormen. Veel mensen roepen al snel dat ze niet creatief zijn, het tegendeel blijkt in de praktijk waar. Iedereen kan creatief denken, het is een vaardigheid die geleerd kan worden en in onze snel veranderende wereld cruciaal is. Hoe stimuleer je creatief denken binnen een groep en wat kan je doen als je alleen bent?
Het creatieve proces kent verschillende fases. Het begint met de opbouw om tot zoveel mogelijk ideeën te komen. We streven naar zoveel mogelijk, omdat de eerste ideeën vaak de meest voor de hand liggende zijn. Je hersenen kiezen altijd eerst de meest bekende paden. Tijdens de eerste fase van het creatieve proces neem je daarom ruim de tijd om te zorgen dat je hersenen nog dieper gaan. Dit proces noemen we divergeren. Als je heel veel ideeën hebt bedacht, ga je deze samenbrengen en versterken tot realiseerbare of passende ideeën. Hiervoor gebruiken we de term convergeren.
Ontsteek de creatieve vlam
In het kader van een online brainstorm heb je methodes of technieken die je kan gebruiken om het creatief denkproces op gang te brengen. Binnen een groep kun je bij een online sessie iedere deelnemer vragen een voorwerp mee te brengen dat resoneert met het doel of onderwerp van de sessie. Met dit voorwerp kun je allerlei opdrachten doen, afhankelijk van de groep en hoe goed de mensen elkaar kennen. Ze kunnen zich bijvoorbeeld voorstellen aan de hand van het voorwerp. Of geef ze een ‘opwarmoefening’ om het creatieve brein aan te zetten door ze in tweetallen in breakout rooms te zetten en te laten bespreken wat de meegenomen voorwerpen met elkaar gemeen hebben. De deelnemers moeten minimaal tien overeenkomsten bedenken. Deze kunnen als inspiratie dienen in volgende oefeningen, waarbij je weer verder gaat associëren met de kenmerken die daaruit gekomen zijn. Maak vervolgens aan de hand van de bevindingen binnen een brainstormplatform als Lucidspark eenvoudig een grote mindmap, met allemaal kleurtjes en verbindingen met alle deelnemers en bekijk samen welke associaties er allemaal zijn ontstaan.
Je kunt het creatief denken ook individueel trainen, bijvoorbeeld als je bezig bent met een campagne en je wilt tot een oorsponkelijke invalshoek komen. Maak een mindmap in je brainstormplatform met alle associaties van het thema waarmee je wilt werken. Doe nog een ronde met assocaties op de woorden die er staan. Kantel in de derde ronde bij het associëren telkens de woorden naar een andere context. Stel, je eerste associatie is ‘duurzaam’ en je tweede is ‘water’. Kantel dan nu de associatie naar bijvoorbeeld ‘sahara’. Welk woord schiet je nu te binnen? Maak hier een ketting van met minimaal 11 verschillende woorden. Waarom je dit doet? Je vraagt zo je hersenen om nieuwe deuren te openen, en dat is precies wat je nodig hebt om creatieve oplossingen te vinden bij jouw vraagstuk.Â
Samenwerken met AI
Ik denk dat het samenwerken met AI veel kan doen om je creativiteit te vergroten. Het opent mogelijk nog sneller sommige deuren, dan jij kan denken. Daardoor kom je sneller op het punt waar je eigen creativiteit aangesproken wordt. Je kunt hiermee dus een paar stappen in het proces overslaan. Hoe meer je experimenteert, hoe gemakkelijker het wordt. Stel ChatGPT eens de vraag welke tien woorden hij associeert met duurzaamheid, kies hier één woord uit en stel de vraag opnieuw. Volgens mij wint elke mens het wel op creativiteit, omdat AI alleen kan voortborduren op wat er al is. Om iets compleet nieuws te verzinnen, heb je menselijke denkkracht nodig. Maar ik ben ervan overtuigd dat AI in dit proces een mooie inspiratietool kan zijn.
Tijdens het online brainstormen is het zeker aan te raden om ook de leuke functies in de brainstorm-tools te gebruiken voor energizers en om creatief denken op gang te houden. Digitale brainstorm-borden hebben verschillende manieren om interactief het energielevel te meten. Ook zijn er quiztools om elkaar beter te leren kennen en even wat meer dynamiek toe te voegen. Ook op organisatorisch vlak biedt een brainstorm-tool de nodige handvatten. Zo heeft Lucidspark bijvoorbeeld templates voor wire-frames voor je website, templates voor digitale brainstorms om je business te verduurzamen, een business model-canvas dat je kunt invullen via een Zoom-integratie, de mogelijkheid om gezamenlijk moodboards te maken en een ‘oneindig’ board om ideeën te verzamelen.
Vastloper
Binnen een brainstorm kunnen mensen ook vastlopen in het creatief denkproces. De facilitator moet hier scherp op zijn en het initiatief nemen om het weer op gang te brengen. Afhankelijk van hoe ernstig het vastloopt, is het vaak slim om even afstand te nemen als facilitator. Los dan een pauze in en laat de deelnemers bijvoorbeeld even koffie of thee halen. Dat geeft je een paar minuten om te reflecteren. Wat gebeurt er precies tijdens de sessie? Is er een roze olifant in de online ruimte? Zijn er frustraties? Ligt het aan de inhoud van de sessie? Is er iemand die de boel tegenhoudt?
Meestal komen de beste ideeën naar boven, wanneer je met je gedachten even afstand neemt. Zoek een oplossing bij het probleem. Misschien is het doel niet helder genoeg. Probeer het anders te formuleren. Als een persoon het knelpunt vormt, praat hier even in een breakout room mee of vraag of de deelnemer rechtstreeks of deze nog bij de sessie wil blijven. Als het een groepsding is, bespreek dan wat de groep nodig heeft. Het kan helpen om de opdrachten eenvoudiger te maken en andere creatieve technieken te gebruiken. Om even los te komen van het doel, is het mogelijk slim om deelnemers op een korte inspiratietour te sturen, online of in de buitenlucht. Inspiratie is vaak een nieuwe bron van energie.
Uitstellen hoeft dus niet langer. Reserveer dit kwartaal wat tijd voor bedrijfsinnovatie. Brainstorm alleen of in een groep over waar je als bedrijf wilt zijn in 2030. Staar niet te veel naar de verre horizon, maar bedenk wat de acties zijn die je de komende maanden moet doen om tijdens 2024 al dichter bij je doel te komen. Prikkel de creatieve cellen, samen of alleen. Zodat 2024 echt dat jaar van innovatie wordt!
Door:Lisa van Asseldonk, business creator en brainstorm expert
