Gevolgen van de Vierde Industriële Revolutie

Ontwrichtingen op de arbeidsmarkt hebben een meer negatief effect op vrouwen dan mannen. Disruptieve technologieën zullen een grote impact hebben op bedrijfsleven. Dit zijn enkele conclusies uit the Future of Jobs report.

Dit jaar heeft het World Economic Forum (WEF) het the Future of Jobs report gepubliceerd. In dit report worden de specifieke veranderingen in type en hoeveelheid banen geanalyseerd als gevolg van de intrede van disruptieve technologieën die deel uit maken van de Vierde Industriële Revolutie. Daarnaast wordt ook een vooruitblik gegeven op de invloed van deze veranderingen op de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Voor dit report zijn de 100 grootste wereldwijde werkgevers uit 9 bedrijfssectoren (geclassificeerd door het World Economic Forum) gevraagd naar hun verwachtingen op het gebied van nieuwe beroepen en specialisaties in hun industrie in 2020. Van deze benaderde bedrijven, hebben 371 bedrijven gereageerd op de uitnodiging wat in totaal 1346 respondenten opleverde. Henk Volberda, Professor of Strategic Management & Business Policy aan de Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM) leidt het WEF onderzoek voor Nederland. Belangrijkste uitkomsten zijn: (1) Disruptieve technologieën, met name Big Data en Internet of Things, zullen een grote impact hebben op bedrijfsleven Zo geeft 34% van de respondenten aan dat mobiel internet en de cloud technologie grote impact hebben op de huidige bedrijfsmodellen. Ook big data heeft een significante impact. Tegen 2020 wordt zelfs verwacht dat technologische trends die nu nog ver weg lijken, zoals Internet of Things of kunstmatige intelligentie, een grote invloed zullen uitoefenen op de bedrijfsmodellen van de toekomst. (2) Veranderende werkomgeving en flexibele arrangementen: meer flexi, minder vast De toepassing van deze technologieën zal volgens Volberda tot veranderingen leiden waar en wanneer gewerkt wordt (thuiswerken, co-working spaces, teleconferenties) en 44% van de ondervraagden verwacht grote veranderingen in de werkomgeving en meer flexibele werkafspraken. Als gevolg zullen bedrijven volgens Henk Volberda een steeds kleiner fulltime werknemersbestand nodig hebben. (3) Groei in Architectuur, Ingenieurs, Computer en Wiskunde arbeidsprofielen en sterke afname in Kantoor- en Administratieve banen Respondenten verwachten een sterke groei in werkgelegenheid voor de arbeidsklassen Architectuur, Ingenieurs, Computer en Wiskunde. De sector van Kantoor- en Administratieve banen daarentegen krijgt te kampen met een behoorlijke daling in werkgelegenheid als gevolg van automatiseringsprocessen. (4) Wereldwijd verdwijnen er meer banen dan dat er ontstaan: 2 miljoen nieuwe banen tegen een verlies van 7,1 miljoen banen Volgens berekeningen in het Future of Jobs report zouden huidige trends en de Vierde Industriële Revolutie kunnen leiden tot een netto werkgelegenheidseffect van een verlies van 7,1 miljoen banen, waarvan twee derde in kantoor- en administratieve banen. Voor dit verlies van 7,1 miljoen banen, komen ongeveer 2 miljoen nieuwe banen beschikbaar. Groei wordt volgens Henk Volberda vooral verwacht in de kennisintensieve arbeidsfuncties, al zal deze groei niet genoeg zijn om verlies van banen in andere sectoren op te vangen. (5) Ontwrichtingen arbeidsmarkt vereisen aanpassing vaardigheden werknemers: 65% van de kinderen op de basisschool zullen beroepen uitoefenen die we nu nog niet kennen, een derde van de vaardigheden zal gemiddeld voor elk beroep vervangen moeten worden In 2020, zal gemiddeld meer dan een derde van het verlangde vaardighedenpakket voor de meeste beroepen bestaan uit vaardigheden die vandaag de dag niet als cruciaal voor de baan beschouwd worden. Zo zal het vermogen om te kunnen werken met big data van essentieel belang worden en zullen veel banen een hogere mate van cognitieve vaardigheden vereisen. Ook zullen 65% van de kinderen die nu met de basisschool beginnen uiteindelijk beroepen uitoefenen die nu nog niet bestaan. (6) Impact van de Vierde Industriële Revolutie op genderongelijkheid: een onevenredig negatieve impact op de economische vooruitzichten van vrouwen Aangezien de Vierde Industriële Revolutie invloed heeft op verschillende industrieën en categorieën van banen, zal deze revolutie ook mannelijke en vrouwelijke werknemers op verschillende manieren raken. Volgens het the Future of Jobs report zal deze revolutie een onevenredig negatieve impact hebben op de economische vooruitzichten van vrouwen. Al zal de toenemende focus op talent wel zorgen voor een toename van het aantal vrouwen in medium en senior posities. (7) Genderkloof lijkt groter te worden in plaats van af te nemen Volgens het Industry Gender Gap Report zal het banenverlies afkomstig van automatisering en de Vierde Industriële Revolutie, mannen en vrouwelijk relatief gelijk raken. Zo zal 52% van de 5,1 miljoen wereldwijd te verliezen banen tussen 2015 en 2020 mannen raken, tegenover 48% die vrouwen zal raken. Vrouwen maken echter een kleiner deel uit van de werkende gemeenschap, wat betekent dat de economische genderkloof wellicht zelfs groter wordt dan de huidige 40%.   (8) Deze dreiging van het verslechteren van de genderkloof is te verklaren doordat vrouwen sterk vertegenwoordigd zijn in de sector van kantoor- en administratieve banen, een sector die op dit moment kampt met een grote verliezen in banen Vrouwen maken maar een klein deel uit van het personeelsbestand in snel groeiende sectoren, zoals banen in de STEM-sectoren (science, technology, engineering, mathematical). Als gevolg daarvan krijgen vrouwen maar 1 nieuwe STEM-baan voor het verlies van 20 banen in andere sectoren, terwijl mannen 1 nieuwe STEM-baan krijgen voor het verlies van 4 banen in andere sectoren. Dit zou volgens Henk Volberda kunnen leiden tot een ommekeer van de winst die gemaakt is op het gebied van gendergelijkheid op de werkvloer in het afgelopen decennium. (9) Percentage vrouwen die doorstromen naar medium en senior posities neemt toe Gemiddeld gezien, verwachten HR executives ook dat het percentage vrouwen dat doorstroomt naar medium en senior functies toeneemt in 2020. Over de verschillende industrieën zal het aandeel van vrouwen in medium posities toenemen met 7 tot 9 procentpunt en het aandeel van vrouwen in senior posities zelfs met 8 tot 13 procentpunt. Volberda stelt dat hij verwacht dat strategieën voor het promoten van gendergelijkheid succesvol zullen zijn. Maar hij stelt dat bedrijven vooral gefocust zijn op het doorstromen van vrouwen naar hogere posities om te voorkomen dat ze ontwikkeld of ontwikkelend talent verliezen; maar er is volgens Volberda minder aandacht voor het aantrekken van een hoger percentage vrouwen op junior functies tegen 2020. (10) Grote verschillen in arbeidsparticipatie van vrouwen tussen sectoren Opvallend is dat de vier sectoren basis en industrie, energie, mobiliteit en ICT een lage participatie van vrouwen rapporteren. De vier sectoren financiële dienstverlening, gezondheidszorg, media en consumentenmarkten, daarentegen, rapporteren een hoge participatie van vrouwen. Bron: Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM)