Iedere organisatie is bezig zich om te vormen naar een meer flexibel businessmodel. Daarbij bestaat de neiging om direct te kijken naar hoe IT die flexibiliteit moet ondersteunen. Von Essen Bank deed eerst een stapje achteruit en keek van afstand naar de waardepropositie. “Want je moet oppassen dat je in je drift om te standaardiseren niet je unieke onderscheidende vermogen overboord gooit.” Een gesprek met CEO Reinier van Fulpen.
Door: Mirjam Hulsebos Von Essen Bank neemt een bijzondere plaats in in het Duitse bankenlandschap. Particulieren aan wie zij een hypotheek of consumptief krediet verstrekken hebben vaak al een lange weg doorlopen voordat ze aankloppen. De kleine bank in Essen heeft zich gespecialiseerd in het financieel gezond maken van huishoudens die het zonder wat gerichte hulp net niet redden. “We richten ons op mensen die structureel een stukje maand overhouden als hun salaris op is”, zegt Van Fulpen, een Nederlander met een lange staat van dienst in de IT en de financiële dienstverlening. Ongeveer 90 procent van de leningverzoeken wijst de bank af. “De meeste mensen met financiële problemen hebben andere hulp nodig. Wij richten ons op mensen die met een klein zetje in staat zijn zich te herpakken en hun financiën op orde te maken.” Vreemde eend Het kernproces van de bank – de risico-afweging – doet Von Essen Bank manueel. En daarmee zijn ze een vreemde eend in de bankenvijver, weet Van Fulpen. “Alle andere banken hebben die beslissing geautomatiseerd. Wij automatiseren wel alle processen er omheen, maar de beoordeling of het ons gaat lukken om iemand financieel gezond te krijgen, wordt bij ons genomen door mensen. Dat vraagt om een heel andere vorm van digitalisering van de kernprocessen.” Een ander onderscheid met een gemiddelde bank is dat Von Essen Bank op een zeer eenvoudige manier komt aan het geld dat zij doorlenen: spaargeld van middenstanders en andere mensen die zelf in hun pensioen moeten voorzien. De bank handelt niet in derivaten en andere ingewikkelde producten waarmee je makkelijk een virtuele luchtbel creëert. “We hebben een goede dekkingsgraad, die maandelijks wordt gecontroleerd door de Duitse overheid. Het is bij ons heel recht-toe-recht aan”, zegt hij. Bestaande systemen knellen Dit maakt dat de kernprocessen vrij ver af staan van die van een ‘gewone’ bank. Dat was nooit zo’n punt, de basis van het core banking systeem waar Von Essen Bank nog altijd mee werkt is veertig jaar geleden bij oprichting van de bank al ontwikkeld. Eigenlijk pas sinds kort begint dat te knellen. Van Fulpen: “De Duitse markt loopt achter op de rest van Europa als het gaat om het aanpassen van wet- en regelgeving, en dus ook in de noodzakelijke veranderingen in het systeemlandschap. Je ziet dat grote Duitse banken daardoor nu pas in de problemen komen. Eigenlijk verbazingwekkend dat het land dat de Europese economie drijft zo achterloopt. De digitale transformatie komt daardoor hier ook veel later op gang.” Bij Von Essen Bank uiten de problemen zich in een time-to-market van drie tot zes maanden voor een relatief kleine wijziging, zoals het opvoeren van een nieuw product of het aanpassen van bepaalde regels aan veranderende wetgeving. “Dat moet natuurlijk veel sneller, in hooguit één of twee weken”, zegt Van Fulpen. Wat maakt ons uniek? Hij heeft een goede IT-architect in dienst die al 25 jaar voor de Von Essen Bank werkt. “Iemand met extreem veel kennis van onze werkwijzen en systemen, maar wel met een beperkte blik. We hebben daar iemand bij gezocht die heel goed weet hoe vandaag de dag een IT-architectuur eruit moet zien om juist aan die wens van snelle veranderingen tegemoet te komen”, zegt hij. Dat werd Richard Uijen van Qhuba. Samen hebben ze een roadmap ontwikkeld die aangeeft hoe de huidige IT-architectuur eruit ziet, wat de ideaalsituatie is en hoe Von Essen Bank daar kan komen. Bijzonder was dat hij de tijd nam om eens helemaal uit de huidige situatie te stappen en te kijken naar wat Von Essen Bank uniek maakt. Wat is de unieke toegevoegde waarde die Von Essen Bank levert? Op welke vlakken mag de wens om IT te standaardiseren nooit en te nimmer leiden tot concessies? En welke processen zijn alleen maar ondersteunend en kunnen derhalve prima worden ondersteund met standaardapplicaties die door hun configuratie passend kunnen worden gemaakt bij de processen van Von Essen Bank? Wanneer hergebruik, wanneer eigen applicaties? Von Fulpen: “Ik had vijf miljoen euro uitgetrokken voor een drie jaar durend migratieproject, maar moest natuurlijk wel akkoord krijgen van BNP Paribas, ons moederbedrijf. Zij zien de noodzaak tot een flexibeler IT-architectuur natuurlijk ook, maar willen graag dat wij gebruik maken van de systemen die de personal finance-tak al in 35 landen in gebruik heeft. BNP Paribas is bovendien bezig een grootschalig Duitstalig platform te creëren waar we op zouden kunnen meeliften. We zitten nu midden in een onderzoekstraject dat helderheid moet geven over de voors en tegens van de verschillende manieren van aanpak.” In die fase is het voorwerk dat hij samen met Qhuba heeft gedaan van groot belang. “Wij hebben voor onszelf heel helder gekregen waar ons unieke onderscheidende vermogen ligt. Natuurlijk wisten we op hoofdlijnen wel waarin we bijzonder waren, maar je moet dieper graven en het ook vertalen naar wat dat betekent voor IT. We zijn in dat traject ook het procesdenken veel meer gaan omarmen. Onze systemen ondersteunen nu bijvoorbeeld alleen sequentiële processen, terwijl continuïteit en snelheid juist zijn gebaat bij parallelle processen. Tot slot weten we nu veel beter wat er te koop is in de markt. We weten hoe we het zouden doen als we zelfstandig waren geweest en geen rekening hadden moeten houden met systemen die een moederbedrijf al in gebruik heeft. Ik ben ervan overtuigd dat we daardoor straks betere beslissingen nemen die voor BNP Paribas leiden tot de laagste kosten en voor ons tot het hoogste rendement.” Wat is je échte onderscheid? Als Van Fulpen één advies heeft aan andere bedrijven die hun architectuur tegen het licht houden, dan is het wel: “Stap eens een keer helemaal weg van het standaardidee dat in jouw organisatie heerst over je core business. Kijk eens met andere ogen en ga op zoek naar wat jou écht onderscheidt. Waarom komen klanten bij jou? Wat is de unieke manier waarop jij winst maakt? Het onderscheid zit vaak niet in het product dat je levert, maar vooral in de manier waarop je dat doet. Vanuit de business wordt dat wel vaker gedaan, maar weining organisaties laten dat ook direct doorklinken in hun IT-architectuur. Zorg ervoor dat je IT landschap de kernprocessen reflecteert en goed ondersteunt en dat je ook daarin het onderscheid zoekt met je concurrenten.” Het is slim om bij dat traject een buitenstaander te betrekken, zegt hij. “Iemand die je een spiegel voorhoudt, die doorvraagt als jij denkt dat je het antwoord al hebt gegeven. Iemand die je helpt om dieper te graven, om verder te kijken. Qhuba deed dat in de persoon van Richard heel goed. Hij won snel het vertrouwen van onze medewerkers omdat hij niet voor hen iets besliste, maar hen inzichten liet opdoen die ervoor zorgden dat zij zelf tot een beter plan konden komen. Dat is essentieel, want dit is geen exercitie die je volledig aan een extern bureau kunt overlaten. Dit moet je zelf doen.” Door Mirjam Huslebos, freelance journalist en tektschrijver.
