Een onderneming die alleen economische en geen maatschappelijke waarde creëert, redt het op den duur niet, stellen de Japanse hoogleraren Ikujiro Nonaka en Hirotaka Takeuchi. ‘Management moet een hoger doel dienen, en de ceo moet een idealistische pragmaticus worden.’
Ceo’s moeten zich bij al hun beslissingen niet alleen afvragen: Is dit goed voor de onderneming?, maar ook: Is het goed voor de samenleving? Die twee doelen zijn uitstekend te combineren in een leiderschapsstijl die de beide hoogleraren ‘phronese’ noemen, naar het Griekse woord ‘phronesis’. Aristoteles duidde hiermee de kennis aan die leidde tot een ‘werkelijk en doordacht vermogen om te handelen met betrekking tot de dingen die goed of slecht zijn voor de mens.’ Phronese is te vertalen als ‘praktische wijsheid’: door de praktijk verkregen impliciete kennis, en wordt in Japan al regelmatig toegepast. Het stelt een manager in staat om, gegeven het moment en de omstandigheden, te bepalen wat goed is en de juiste maatregelen te treffen.Phronetische leiders beschikken over zes vaardigheden:
- Zij kunnen bepalen wat goed is – waarbij ‘goed’ nadrukkelijk een morele waarde vertegenwoordigt. Dit vermogen kun je ontwikkelen door ervaring op te doen, uit je levenservaring basisprincipes te destilleren en deze met anderen te delen, onvermoeibaar te streven naar uitmuntendheid en door je te verdiepen in filosofie, geschiedenis, literatuur en kunst.
- Zij doorgronden de essentie, de aard en betekenis van mensen, dingen en gebeurtenissen. Deze vaardigheid kun je oefenen door je voortdurend af te vragen waar het bij een probleem of situatie wezenlijk om draait, door altijd te proberen de bomen door het bos te zien, en door hypothesen te ontwikkelen en te toetsen.
- Zij ontwikkelen een gezamenlijke context, door topmanagers en medewerkers voortdurend mogelijkheden te bieden om van elkaar te leren. Zo leren zij zichzelf te zien in relatie tot anderen en kan er nieuwe zingeving worden ontwikkeld.
- Zij communiceren de essentie op een manier die voor iedereen begrijpelijk is, bijvoorbeeld met behulp van beeldspraak en verhalen.
- Zij brengen mensen bij elkaar en sporen hen aan tot actie. Daarbij zetten ze (ook) politieke macht in: ze verdiepen zich in de meningen en emoties van anderen, denken goed na over het moment waarop ze een kwestie aansnijden of een stap zetten.
- Zij stimuleren anderen om ook praktische wijsheid te ontwikkelen.
