We kunnen nog veel leren van de Chinezen – niet alleen die van nu.
Elke manager kent – of zou moeten kennen – het werk van de beroemde Chinese generaal Sun Tzu (544-496 v.Chr), De kunst van het oorlog voeren, in het Chinees Suntzibingfa, letterlijk ‘militaire strategie, door Sun Tzu’. Minder bekend is het werk van Han Fei (280-233 v.Chr.) dat met als titel Han Feizi (‘Meester Han Fei’) tot ons is gekomen. Han Fei (zie afbeelding, bron: Wikispaces) was een invloedrijk bestuurskundige in wat nu bekendstaat als de ‘periode der strijdende staten’, een bijzonder turbulente periode in de vroege geschiedenis van China. Han Fei dacht aanvankelijk de koning van zijn geboorteland Han nuttige adviezen te geven, maar moest vluchten toen zijn gedachtegoed de plaatselijke leider niet beviel. De naburige vorst van Quin, Qin Shi Huang, de eerste keizer en naamgever van China, stond wel open voor de ideeën, verwoord in Han Feizi. Het boek is naast zijn faam als fraaiste voorbeeld van welbespraakt oud-Chinees proza het belangrijkste werk van de filosofische school die het legalisme wordt genoemd. Het legalisme stelde dat bestuur moest zijn gebaseerd op gehoorzaamheid aan wetten, die openbaar waren afgekondigd, voor iedereen golden en werden gehandhaafd met strenge straffen.
De wortel en de stok
Han Feizi is een nog steeds relevant leerboek politieke strategie. Het stelt regels voor good governance, wijst op de noodzaak van krachtige instituties om deze te handhaven en corruptie te bestrijden, op het belang van delegatie en op valkuilen en verleidingen waaraan bestuurders worden blootgesteld. Aangezien de menselijke natuur in tweeduizend jaar niet veel is veranderd (zo blijkt ook uit de talrijke anekdotes die een kleurrijk beeld scheppen van het leven in het oude China) zijn de tips en aanbevelingen van Han Fei nog steeds valide. Vooral interessant zijn Feis ideeën over nut en noodzaak van eerlijk en effectief straffen en belonen. Mensen, zegt Fei, die zien dat beloning van goed gedrag mag worden verwacht, en het bestraffen van fout gedrag onvermijdelijk is, zullen vanzelf geneigd zijn het gewenste gedrag te vertonen. En voor leiders geldt dat in plaats van potestas, macht op basis van geweld, auctoritas, macht op basis van moreel gezag, de effectiefste manier van sturen en leiding geven is. Zelfs in het oude China was de wortel blijkbaar effectiever dan de stok!
Net als ‘de kunst van het oorlog voeren’ is Han Feizi een aanrader voor de intellectueel angehauchte manager. Mocht u de Spaanse taal machtig zijn, dan is het lezen van een nieuw boek dat de ideeën van Han Fei vertaalt naar moderne managementtheorie een aanrader, geschreven door Kimio Kase, José Ramón Pin, Guido Stein en Ignacio Olivares onder de titel Han Feizi: Filosofía de dirección y estrategia (Eunsa, 2014).
Bron: Management Executive
