Inzicht in tirannieke Afrikaanse leiders kan voor narcistische leiders elders een waarschuwingssignaal zijn. Onderzoekers op het gebied van leiderschap kunnen volgens managementwetenschapper en -coach Manfred Kets de Vries veel leren van het unieke continent Afrika. Na de dekolonisatie halverwege de 20e eeuw viel het continent in een gat, wat leidde tot sociale en politieke onrust – en meer dan veertig coups in twee decennia. Een ideale voedingsbodem voor de ontwikkeling van destructief leiderschap, door narcisten die geen tegenstand dulden en geweld gebruiken om in het zadel te blijven.
Out of Africa
Niet dat Afrika het alleenrecht heeft op despoten uiteraard – een statement dat des te actueler is nu Burundi en Zuid-Afrika het Internationaal Strafhof verlaten en mogelijk meer Afrikaanse naties dit voorbeeld volgen. Macht is overal verslavend, zeker voor destructief-narcistische leiders. Gevoed door paranoïde angst om van de troon te worden gestoten, narcisme en overmoed nemen zij slechte beslissingen. Met oorlogszuchtig gedrag leiden ze vervolgens de aandacht af van hun interne problemen, en wordt bescherming een excuus om de orde strenger te handhaven.
Leider en volgers: een folie à deux
Destructief leiderschap vergt ook volgers die ontvankelijk zijn voor zulk gedrag. Ze zoeken vaak naar veiligheid en zekerheid, identiteit of een gemeenschappelijk doel (ideologie). Inzicht in hoe leiderschap de visie en missie van landen kan transformeren, kan regeringen helpen om trots te herstellen, en wederzijds cultureel begrip en vrede te creëren. Toekomstige leiders tools aanreiken om reflectiever te zijn, kan het continent een forse duw in de rug geven op weg naar vrede en welvaart.
Van zelfvertrouwen tot overmoed
In Afrika zagen we bovengemiddeld vaak de destructieve kanten van narcistisch leiderschap. Gedreven door arrogantie, zelfingenomenheid en excessieve angst om hun macht te verliezen, negeerden dysfunctionele leiders er de legitieme behoeften van hun mensen. Een goede leider kan niet zonder een zekere mate van narcisme. Het kan een krachtbron zijn die volgers inspireert, samenwerking bevordert en grote veranderingen instigeert. Een goede balans vinden tussen zelfvertrouwen en overmoed is voor leiders waar dan ook een belangrijke uitdaging.
Bron: Insead Knowledge
Door: Eduard Kerkman – redacteur Management Executive
