De wereld maakt zich druk om dreigende energietekorten maar volgens de vooruitstrevende architect Thomas Rau, spreker op het congres Duurzaam Organiseren Doen!, zouden we ons meer moeten bekommeren om de stijgende grondstofschaarste.
Energie is er in overvloed vanuit zon, wind en water, onze grondstoffen zijn wel eindig. Maar schaarste en prijsstijging zijn volgens Thomas Rau (zie foto) te voorkomen met zijn Turntoo-concept, een verdienmodel voor de circulaire economie waar we naar toe moeten. 'Vergeet eigendom, wat telt is prestatie.'Energieproducerende gebouwen
Tegenwoordig komt duurzaamheid steeds meer in zwang maar Thomas Rau is er zijn hele loopbaan al mee bezig en geldt dan ook als voorloper. In 1992 richtte hij zijn architectenbureau RAU op. Het bureau onderscheidt zich door vooruitstrevende duurzame ontwerpen. Dan hebben we het niet alleen over energiebesparende maatregelen maar volledig hergebruik van materialen, en energieneutrale of zelfs energieproducerende gebouwen. Het hoofdkantoor van het Wereld Natuur Fonds in Zeist was bijvoorbeeld het eerste energieneutrale gebouw van Nederland waarbij Rau op een ingenieuze wijze het oude pand, een laboratorium, wist te transformeren naar een modern kantoorgebouw. De opgedane inzichten zijn verder doorontwikkeld en toegepast bij het ontwerp en de bouw van bijvorbeeld het Christiaan Huygens College in Eindhoven. Het gebouw is uitgerust met een zogenoemd energiedak dat meer energie produceert dan de school zelf nodig heeft. Buiten schooltijden wordt deze energie gedeeld met omliggende woningen en een sportcomplex.
Cradle-to-cradle
Rau stelt dat we de focus moeten verleggen van het energieprobleem naar het grondstoffenvraagstuk. Daar ligt immers het werkelijke probleem want grondstoffen raken op, hernieuwbare energie niet. 'Als we willen, is dit op te lossen. Het vergt wel een hele andere manier van denken. We hechten aan bezit, maar daar moeten we vanaf. We zullen moeten leren ons te identificeren aan de hand van wat we gebruiken en niet wat we bezitten. Immers: je wilt toch geen lamp hebben, maar licht! Geen wasmachine, maar wasuren. Geen televisie maar programma's. Bij Turntoo blijft het product eigendom van de fabrikant die het na gebruik inneemt en hergebruikt. Het verschil met recycling is dat de producent en niet de consument verantwoordelijk blijft voor zijn product. Producten moeten zo worden ontworpen dat ze makkelijk demonteerbaar en volledig herbruikbaar zijn, conform het cradle-to-cradle-principe. Zo blijft de producent verzekerd van grondstoffen. Omdat er geen grondstoffen meer vernietigd worden, komt er een einde aan de hoge grondstofprijzen door schaarste. Bij recycling worden slechts enkele stoffen volledig hergebruikt, het meeste wordt "gedowncycled" en de rest wordt alsnog verbrand.'
Turntoo
Hoe werkt dit dan in de praktijk? 'De consument betaalt voor de prestatie van een product zoals bijvoorbeeld woonjaren, fietsmaanden of lichturen. Het eigendom blijft bij de producent, in tegenstelling tot het huidige leasen waarbij het product niet teruggaat naar de maker. Ons eigen kantoor is ingericht volgens ons concept dat inmiddels is uitgegroeid tot een bedrijf: Turntoo. Wij hebben bij Philips geen lampen ingekocht maar lichturen en bij Desso loopuren voor het tapijt. Als het tapijt versleten is, gaat het retour Desso voor hergebruik. Bedrijven tonen steeds meer belangstelling voor dit concept waarbij Turntoo optreedt als een soort bemiddelaar.' Als architect, en ook dankzij zijn opleidingen dans en beeldende kunst, is Rau gewend creatief met vraagstukken om te gaan. 'Een circulaire economie is niet van vandaag op morgen gerealiseerd. Er is een verandering in mindset nodig, aanpassing van productieprocessen en nieuwe juridische en financiële spelregels. Het steeds nijpender grondstoffentekort dwingt ons die omslag te maken. Ook de ‘lagelonenlanden' omdat zij zich anders door de torenhoge grondstofprijzen alsnog uit de markt zullen prijzen. En niet alleen aan de economie of onszelf maar ook aan de aarde zijn wij het verplicht deze omslag te maken. Wij zijn hier immers maar tijdelijk te gast en grondstoffen zullen er altijd moeten zijn; voor onze kinderen, voor later.'
Tekst: Bianca Minkman
Meer informatie
Meer informatie over het congres Duurzaam Organiseren Doen! Op 31 mei a.s. in Arnhem kunt u lezen op de speciale congressite. U kunt zich hier ook inschrijven
