‘Verander marktsysteem door achter de schermen samen te werken’

Al zijn hele werkzame leven is Lucas Simons, oprichter/directeur van NewForesight en ScopeInsight, en spreker Kluwer Congres Duurzaam Organiseren Doen, bezig met duurzaamheid. Zijn aandacht gaat daarbij niet zo zeer uit naar maatschappelijk verantwoord ondernemen wat zich vooral op individueel product- en bedrijfsniveau afspeelt. Simons richt zich op markttransformatie omdat dat volgens hem de enige weg naar een toekomstbestendige oplossing is voor het huidige falende marktsysteem. 'Duurzaam organiseren vraagt om nieuwe spelregels op systeemniveau.'

Aan realiteitszin ontbreekt het Lucas Simons (zie foto) niet. Hij beseft ook wel dat winst maken in onze economie een belangrijke drijfveer is. ‘Met winst maken, heb ik geen probleem. Waar ik tegen ben, is de eenzijdige focus op het kortetermijnbelang.  Dit leidt tot fragmentatie in de keten. Denk aan de veeteelt: problemen met ziektes, onnodig transport en overmatig medicijngebruik hebben we zelf gecreëerd door de structuur van de markt. De natuurlijke reactie om te compenseren voor die fragmentatie met nog meer regels, zet geen zoden aan de dijk. De boer kan niet anders omdat de handelaar niet meer wil betalen. En die staat weer onder druk van de supermarkten. Als het erop aan komt, gaan de meeste consumenten toch voor de laagste prijs, vooral nu het economisch wat minder gaat. Vaak zijn ze zich ook niet bewust van hun rol in de keten; wat heb ik te maken met de problemen van cacaoboeren in het verre buitenland?’

Markttransformatie

Het is een bekend probleem, een vicieuze cirkel waar moeilijk aan te ontkomen is. ‘Moeilijk, maar niet onmogelijk,’ beaamt Simons. ‘Het is een kwestie van lange adem. In een van mijn vorige banen hield ik mij als directeur van Utz Certified bezig met het opzetten van certificeringsprogramma’s voor onder andere koffie, thee en cacao. Het aandeel van duurzaam geproduceerde koffie en thee in Nederland bedraagt nu ongeveer veertig procent. Wat werkt, is een markttransformatieproces op systeemniveau: achter de schermen partijen uit ketens bij elkaar brengen om een overkoepelende visie vast te stellen en gezamenlijke belangen te formuleren. De creatie van één marktvraag op grote schaal drijft verandering in de keten. Zo creëren we vitale sectoren waarbij de hele keten profiteert en niet alleen de handel. We ontkomen er niet aan die transitie te maken omdat we met de oude manier van denken vastlopen: armoede, slecht dierenwelzijn en schade aan het milieu. Dat wordt alleen maar erger met de groei van de wereldbevolking. Daarom moeten we het systeem veranderen. Nu zijn de spelregels zo dat onduurzaam gedrag wordt beloond met winst.’

Sectorgerichte verandering

Hoe veranderen we dan deze spelregels? ‘Door over de hele linie van de keten samen te werken achter de schermen. Dat werkt voor iedereen kostenverlagend terwijl het merken en labels niet schaadt. Ook werkt het transparantie in de hand en wordt het makkelijker om standaarden te ontwikkelen. Een andere belangrijke factor is samenwerking met banken. We werken aan een schaalbaar alternatief voor het microkrediet om zo de onderkant van de lokale markten te helpen ontwikkelen naar een volwaardige mkb-sector. Boeren in arme landen kunnen moeilijk financiering krijgen omdat dit segment nu ontbreekt. Daarnaast gaan we de samenwerking met overheden aan want die kunnen pas zaken wettelijk regelen als de markt het initiatief neemt, ze zitten immers zelf ook klem in het systeem. Met NewForesight willen we sectorgerichte verandering faciliteren. We brengen marktpartijen in beweging en begeleiden ze in het proces.  Die aanpak werpt zijn vruchten af, al kan het soms een flink aantal jaren duren voordat zaken wettelijk geregeld zijn.’

Young Global Leader

Door het World Economic Forum is hij in 2011 verkozen tot Young Global Leader 2011 voor zijn verdiensten op het gebied van duurzame handel. Interview door Bianca Minkman.