Durf als manager te zeggen: het duurt even, het doet misschien pijn, maar het komt goed

Organisaties kunnen veel leren van gebruiken en rituelen van verre, vreemde volken. De antropologische kijk op organiseren en organisaties.

Corporate antropologie is een discipline in opkomst. In Amerika, Scandinavië en Engeland is het vakgebied al groter. Corporate antropologen Danielle Braun en Jitske Kramer hebben een prachtig boek geschreven over organisaties en organiseren vanuit antropologisch perspectief: De corporate tribe. Kramer: ‘We moeten terug naar de menselijke maat. Door alle megafusies zijn we verdwaald in complexiteit. Snappen we kleinere eenheden niet meer. We moeten ons weer senang voelen op tribeformaat.’

Koffiekopjes

De antropologie zit vol voorbeelden van rituelen uit den vreemde die een sterke metafoor zijn voor de werkvloer in het Westen. Kramer: ‘Als wij bij bedrijven binnenkomen, kijken we vooral en praten we met alle betrokkenen. Op weg van de parkeerplaats naar de receptie leer je al wat voor een bedrijf het is. Planten, inrichting, koffiekopjes, kleding, anekdotes, ontvangst bij de balie. Het is allemaal informatie. Vervolgens duiken we onze antropologische schatkist in en kijken we welk tribeverhaal past bij het betreffende vraagstuk.’ Een verhaal over een vreemde stam blijft vaak veel beter hangen dan een modern consultancyverhaal met stappenplannen en matrixen. Neem het nieuwe werken: veel bedrijven vinden het lastig om binding te houden met medewerkers die nog zelden naar kantoor komen. Braun: ‘Nomaden weten al heel lang hoe ze op afstand moeten opereren. Op een magische wijze weten ze feesten te organiseren maar ook recht te spreken. De les die je eruit kunt trekken is dat nomaden niet met een standaardagenda voor de vergadering werken maar aandacht hebben voor eten, trouwen en andere wezenlijke onderdelen van het leven. Dat zijn we bij de invoering van het nieuwe werken vergeten.’

Indianen

Nog een antropologisch voorbeeld waar managers van kunnen leren, komt van een indianenstam in Brazilië. Jongens worden daar rond de pubertijd het dorp uitgejaagd om vier maanden lang in een boshut het leven te ontdekken. Ze leren jagen, doen oorlogsdansen, ervaren wat alcohol doet. Het is een liminale overgangsfase – een tussenstap. Braun: ‘In het Westen denken we dat alles in tweeën gaat: van oud naar nieuw, van ist naar soll, van 2014 direct naar 2020. Er moet direct zekerheid zijn. Feitelijk is dat stom. Verandering vindt juist plaats “in het ondertussen“. Gebruik die tussenfase om te leren hoe iets moet, hoe je omgaat met veranderingen. Onzekerheid is een volstrekt natuurlijke staat bij verandering, al voelt het vervelend. Durf als manager te zeggen: het duurt even, het doet misschien pijn, maar het komt wel goed.’ Bron: Danielle Braun & Jitske Kramer – De corporate tribe: organisatielessen uit de antropologie.