Het nieuwste boek van Wim de Ridder ademt een en al bevlogenheid uit.
De Ridder (zie foto) ziet verandering. Hij beschrijft een toekomst die nog nauwelijks op de radar staat bij beleidsmakers en bestuurders. Met de beelden die hij schetst spoort hij mensen aan om te gaan ondernemen. Om het systeem te kantelen naar een toekomst die eigenlijk al is begonnen.
In Metamorfose legt De Ridder op een toegankelijke manier uit hoe technologische veranderingen samen met een nieuwe governance structuur kunnen leiden tot enorme vergroting van de welvaart voor iedereen. Voordat hij ingaat op alle voorbeelden, staat hij even stil bij wat verandering in de institutionele orde betekent. Daarvoor heeft hij emeritus professor uit Twente Arie Rip ingeschakeld, die nog steeds actief is in het denken over maatschappelijk impact van technologie. Samen benoemen ze de spanning en de strijd om macht die kan ontstaan bij een metamorfose van de maatschappelijke orde, als de rol van instituties verandert.
De kern van het boek gaat over de nieuwe platforms die De Ridder ziet ontstaan. Allerlei soorten diensten zullen worden geleverd via deze platforms. Van gezondheidszorg tot arbeidsmarkt, van het energiesysteem tot alledaags spullen shoppen, het kan beter dankzij de principes van deze platforms, aldus De Ridder. De burger heeft een centrale plaats. Als er een overheidsrol is, dan gaat die over coördineren, ondersteunen en bescherming bieden. Met de burger achter het stuur ontstaat er een nieuwe relatie tussen professionals en consumenten. Op sommige plekken is De Ridder nog vaag over hoe die platforms zouden gaan werken. Je leest niet direct uit de tekst wat voor overheid of publieke sector daar nu bij hoort. Soms spreekt hij van een normstellende rol die in het functioneren van het platform zit ingebakken, zoals in het afzetmarktplatform voor consumentenproducten. Hoe dan ook, de gedachte erachter is zeker bruikbaar: coalities die samenwerken in de markt om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Tip: Meer weten op de werking van platformen? Lees het boek De kracht van platformen door Maurits Kreijveld.
Het boek is toegankelijk geschreven. Je hoeft het zelfs niet eens chronologisch te lezen. Ieder hoofdstuk pakt een onderwerp beet en illustreert de principes van de metamorfose. Een minpuntje is wel dat het niet echt verhalend is geschreven. Ook bij de experts die worden aangehaald blijft het bij een verwijzing naar wat die persoon heeft geschreven, zonder dat de expert echt zelf aan het woord komt. Daardoor is het boek minder indringend dan het had kunnen zijn. De structuren die De Ridder (foto) beschrijft vind ik soms bijzonder lastig te vatten. Het boek is mooi in kleur uitgegeven met volop plaatjes. Al zijn het voor een groot deel bekende stock foto’s en zijn sommige daarvan zelfs op meerdere plekken gebruikt.
Niettemin is het boek zeer de moeite waard vanwege het gedachtegoed van de maatschappelijke transformatie waar we middenin zitten. Het nieuwe is overal om ons heen zichtbaar. Alleen is het nog zo lastig om onze instituties en ons systeem te transformeren naar het nieuwe. Metamorfose van Wim de Ridder kan helpen om broodnodige stappen te zetten in die transformatie.
Freija van Duijne is voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen. Ze maakt deel uit van het collectief van toekomstdenkers voor de trendrede van 2017.
