Hoogleraar filosofie René te Bos heeft met zijn boek ‘Bureaucratie is een inktvis’ de Socrates Wisselbeker gevonden. De prijs gaat naar ‘het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandse filosofieboek’. In M&O schreef Huibert de Man er een recensie over.
Bureaucratie is een ergerlijk verschijnsel voor wie er mee te maken heeft als klant, burger of werknemer. Maar ook voor de bureaucraat zelf, de manager, de bestuurder en de organisatieadviseur. Bedoeld om rationeel en effectief te opereren, leiden regeldruk, versnippering en bestuurlijke rituelen tot inefficiënt en = ineffectief gedrag. Onder de vlag van ’transparantie’ bedachte procedures van planning en beheersing vergroten de ongrijpbaarheid en ondoorzichtigheid van bureaucratisch handelen. Voor wie in bureaucratische verhoudingen moet werken en leven – en dat zijn we eigenlijk allemaal – is de bureaucratische wereld vaak absurd en zelfs komisch. Een actie van Youp van ’t Hek tegen de helpdesk van T-Mobile liet in 2010 het komische karakter van de absurde hedendaagse
bureaucratie heel goed zien.
De onpersoonlijkheid en zakelijkheid van het bureaucratische organiseren zijn niet goed te rijmen met het verlangen naar authenticiteit, menselijkheid en spontaniteit. In organisaties zijn we geen mensen maar ‘resources’; dat geluid horen we in verschillende toonaarden, van kritische organisatietheoretici tot optimistische positieve psychologen in het HRM-vak.
Bureaucratie is een inktvis van René ten Bos vertrekt vanuit hetzelfde gevoel van ongemakkelijkheid en onvrede over de absurde en ontmenselijkende manier waarop we kennelijk organiseren en de maatschappij inrichten. Hij doet dit echter niet als bedrijfskundige, management consultant, personeelsdeskundige of linkse wereldverbeteraar. Evenmin hangt hij een geloof in nieuwe spiritualiteit, positief denken of ander alternatief voor het bureaucratische ethos aan. Als filosoof biedt hij andere perspectieven aan op de bureaucratische wereld. Lees de hele recensie.
