Duurzame inzetbaarheid nog lang niet bij alle organisaties

Duurzame inzetbaarheid is belangrijk. Niet over tien jaar, niet over vijf jaar, maar nu. Dat vinden de ruim 4000 respondenten van het Nationaal onderzoek Over Duurzame Inzetbaarheid. Opvallend dus dat de helft van de ondervraagde organisaties het actiepunt zelf nog niet op de agenda heeft gezet.

Blader door de uitslagen van het onderzoek, en je stuit al meteen op een verrassing. Want duurzame inzetbaarheid… wat verstaan de respondenten daar precies onder? De onderzoekers hadden verwacht dat ‘Langer doorwerken’ hoog zou scoren, maar deze keuzemogelijkheid moest het doen met 11 procent van de stemmen. Ook de optie ‘Het Nieuwe Werken‘ bleef achter bij de verwachtingen: een magere 17 procent. Nee, de uitschieters waren ‘Gezond blijven in je werk’ (40 procent) en ‘Levensfasebewust personeelsbeleid’ (50 procent). Daar moeten we bij vermelden dat 19 procent van de respondenten nooit van het begrip heeft gehoord. Dat ‘Langer doorwerken’ zo laag scoort, is opmerkelijk. Niet alleen omdat het een van de drie pijlers vormt onder het begrip duurzame inzetbaarheid, maar ook vanwege de leeftijd van de respondenten: zo’n 70 procent is ouder dan 45 jaar. Misschien baseerden zij hun definitie op datgene wat zij zien in hun eigen organisatie. Op de stelling ‘Mijn organisatie voert beleid om langer doorwerken te stimuleren’, antwoordt slechts een kleine 27 procent met ja.

Kloof tussen theorie en praktijk?

Komt dit doordat organisaties überhaupt weinig doen aan duurzame inzetbaarheid? Het is niet helemaal duidelijk. Cynici kunnen wijzen op een kloof tussen theorie en praktijk. Maar liefst 91 procent van de respondenten zegt dat er nu, vandaag, met duurzame inzetbaarheid moet worden begonnen. En tegelijk ligt het aantal organisaties waarbij het thema daadwerkelijk op de agenda is gezet een stuk lager: 50 procent.  Maar ook dit is wellicht een definitiekwestie. Want tegelijk geven de respondenten aan dat de organisatie een beleid voert dat sterk op duurzame inzetbaarheid lijkt. Zo zegt 61 procent in staat te zijn om binnen de organisatie zelf het persoonlijk opleidingsplan in te vullen. En 70 procent zegt dat de organisatie een gezonde leefstijl bevordert. Ten slotte ziet 83 procent van de respondenten binnen de organisatie ruimte voor flexibele arbeidsrelaties. Blijkbaar valt dit alles, volgens de respondenten, niet binnen de definitie van duurzame inzetbaarheid.

Voorzichtige start met duurzame inzetbaarheid

Toch hebben bovengenoemde cynici wel enig recht van spreken. Want de respondenten hadden de mogelijkheid om hun antwoord te voorzien van een toelichting, en uit die toelichtingen blijkt dat de 50 procent die duurzame inzetbaarheid op de agenda heeft gezet, vaak heel voorzichtig van start is gegaan. Je struikelt over uitspraken als: ‘We zijn er een beetje mee bezig’, en: ‘Er is een initiatiefopzet gemaakt’, en: ‘HR is ermee begonnen, maar met tegenzin’. En zelfs: ‘De or is ermee aan de gang’. Dat laatste geluid klinkt ook door bij de vraag waar duurzame inzetbaarheid is belegd. Het hoogste scoort hier – niet verrassend – de directie (32 procent) en HR (57 procent). Maar een derde plaats is weggelegd voor… de or (19 procent). Belegd bij de or? Een tipje van de sluier wordt opgelicht in de toelichtingen van de respondenten, toelichtingen als: ‘De or vraagt hier al 10 jaar om’. Blijkbaar heeft de or zich in de perceptie van de respondenten het onderwerp toegeëigend.

Leeftijd weegt niet mee in de antwoorden

Zoals gezegd: de enquête was vooral populair onder 45-plussers. Maar zij bleken hun leeftijd niet zwaar in hun antwoorden te laten meewegen. Neem de stelling ‘De grootste uitdaging voor het realiseren van duurzame inzetbaarheid is dat medewerkers langer door willen werken.’ Deze scoort nauwelijks bijval: slechts 5 procent is het ermee eens. En neem de stelling ‘Het moet minder vanzelfsprekend worden dat salaris meestijgt met je leeftijd.’ Maar liefst 65 procent van de respondenten is bereid om in eigen vlees te snijden, en schaart zich achter deze stelling. Waarbij ze wel vaak aantekenen dat hun salaris sowieso niet meer stijgt, omdat ze aan het einde zitten van hun schaal. De ondervraagden leggen dus geen al te grote nadruk op langer doorwerken. Maar welke interventies scoren wel hoog? Bijna 47 procent kiest voor meer zelfregie: het vergroten van de eigen verantwoordelijkheid voor werk en loopbaan. Een iets groter aantal (48 procent) zou zich richten op leidinggevenden: die moeten in deze thema’s worden getraind. Maar een aanzienlijke grotere groep (60 procent) kiest voor een persoonlijk ontwikkelbudget, gericht op langer, gezonder en anders werken.

Optimistisch over eigen inzetbaarheid

We sluiten af met een mengeling van optimisme en pessimisme. Optimisme als het gaat om de inzetbaarheid van de ondervraagden zelf. Die is redelijk goed, vinden ze, ondanks hun gevorderde leeftijd. Op de vraag ‘Stel dat u morgen uw baan verliest, binnen welke termijn verwacht u dan een nieuwe te vinden?’, schat 34 procent binnen een halfjaar weer aan de slag te zijn en 36 procent zelfs binnen 3 maanden. Maar over de eigen organisatie is men somberder. Een meerderheid (60 procent) denk dat het lastig wordt om aantrekkelijk te blijven op de arbeidsmarkt. Uit de toelichtingen blijkt dat dit voor een groot deel ligt aan de branche waarin die organisatie opereert. Want sectoren als de bouw, het onderwijs en de zorg kunnen een aspirant-werknemer natuurlijk niet veel betalen. En de overheid? Die is gewoon niet sexy. Nationaal onderzoek Over Duurzame Inzetbaarheid Het Nationaal onderzoek Over Duurzame Inzetbaarheid werd gehouden van 17 januari tot 17 februari 2012. De vragenlijst werd ingevuld door 4276 personen. Zij werken voor een groot deel bij de afdeling p&o (31 procent) of zijn betrokken bij arbo en veiligheid (19 procent), en dan voor het merendeel bij de overheid (17 procent), in de gezondheidszorg (18 procent), of in de overige zakelijke dienstverlening (20 procent). Bijna de helft (46 procent) is afkomstig uit organisaties van meer dan 500 werknemers. Bron en meer informatie: Over duurzame inzetbaarheid. Boekentip:

• De kunst van duurzaam presteren – Bas Kodden