Cultuurveranderingsdeskundige Carolyn Taylor vertelde me een verhaal over een senior executive die niet van slecht nieuws hield. Hoorde hij slecht nieuws, dan had hij de neiging om de brenger van het slechte nieuws af te straffen.
Gaandeweg begonnen zijn mensen slecht nieuws voor zich te houden. Ze verzachtten hun boodschap of hielden informatie achter waarvan de baas overstuur zou kunnen raken. Misschien kun je wel raden wat zijn probleem was toen hij naar Carolyn stapte voor hulp?
‘Ik weet niet wat er speelt’
“Ik heb het gevoel dat ik niet weet wat er speelt in mijn organisatie”, zei hij tegen Carolyn. “Mensen houden me niet op de hoogte, en ze verbergen dingen voor me.” Hij realiseerde zich niet – althans niet in het begin – dat zijn eigen gedrag het probleem veroorzaakte waarvoor hij een oplossing zocht. Hij had een erg grote blinde vlek.
Het Johari-venster is een raamwerk dat is ontwikkeld door twee psychologen – Joe en Harry – als instrument om jezelf te doorgronden. Het is een geweldig hulpmiddel voor liminaal denken. Je kunt het voor je zien als een gebouw met vier kamers.
De vier kamers
Een van de kamers is open. Die representeert dingen die jij zelf weet én ie anderen over jou weten. Denk hier bijvoorbeeld aan je functienaam of je haarkleur. Je zou kunnen zeggen dat dit de ‘openbare jij’ is. Een andere kamer is verborgen. Deze kamer representeert dingen die jij weet over jezelf die anderen niet weten. Het kan hier gaan om gevoelens die je niet naar buiten brengt of andere dingen die je verborgen houdt voor anderen. Dit is de ‘privéversie van jezelf’. Weer een andere kamer is onbekend. Hier gaat het om dingen die noch jij noch anderen over jou weten. Je zou gevoelens kunnen hebben waarvan je je niet bewust bent. Of je kunt misschien dingen waarvan je niet weet dat je ze kunt. Dit is de ‘onbekende jij’. De laatste kamer is je blinde vlek. Deze kamer representeert dingen die anderen bij jou zien maar waarvan je jezelf niet bewust bent. Misschien vinden mensen je opdringerig maar vertellen ze je dat niet. Dit is je openbare zelf waarvan je je niet bewust bent.
Overtuigingen
De blinde vlekken kunnen je effectiviteit verlammen. Maar het kan twee kanten opgaan, uiteraard. Mensen kunnen zelf blinde vlekken hebben als het jou aangaat – ze zien bijvoorbeeld bepaalde kanten van jou niet door hun eigen overtuigingen. Het is heel gemakkelijk om problemen en tegenstrijdigheden te zien bij andere mensen. Het is erg moeilijk om ze bij jezelf te zien.
Deze illusie van objectiviteit is vaak met name acuut bij senior leiders, omdat mensen de neiging hebben om hun te vertellen wat ze willen horen. Veel problemen die senior leiders het meest willen oplossen zijn op zijn minst gedeeltelijk en doorgaans onbewust veroorzaakt door hun eigen gedrag. Heb je een hardnekkig probleem dat de kop op blijft steken en onhandelbaar lijkt, bedenk dan allereerst eens dat je niet objectief bent.
Denk er maar eens over na. Als je heel graag een probleem wilt oplossen, dan is het belangrijk voor je. Als het belangrijk voor je is, dan zal het op een of andere manier van invloed op je zijn. Als het grote invloed op je heeft, betekent dat waarschijnlijk dat je niet buiten het probleem staat. Je staat er middenin. Je maakt er deel van uit, waarschijnlijk op manieren waarvan je je niet volledig bewust bent.
Bron: De kracht van liminaal denken
Door: Dave Gray
