Meer en meer blijkt dat het adagium “nooit meer oorlog” niet langer als drager van de Europese gedachte werkt. Babyboomers en zeker voor de generatie voor hen kennen de verschrikkingen van Tweede wereldoorlog. Voor hen zijn niet meer argumenten dan deze nodig voor het in stand houden van een Europese Unie. Maar er leeft nu een generatie voor wie oorlog iets van de televisie is, iets dat ver weg gebeurd. Niet iets dat hun bestaan direct bedreigd. Het liedje “als de bom valt” dateert alweer van 1983 en zelfs daarin wordt de angst voor een nieuwe oorlog op de hak genomen. Het hebben van een collectieve vijand of een gedeelde angst is echter vanuit een sociologisch oogpunt gezien van grote betekenis.
In het Vierfasenmodel dat wij in ons boek Europa heruitvinden gebruiken om de ontwikkeling van de Europese samenwerking te duiden wordt deze gedeelde beleving onder socialisatievermogen opgevoerd. Socialisatievermogen als een van de vier vermogens van een organisatie. Deze vermogens zijn voor een organisatie nodig om te bestaan en dienen als meetlat van succes.De vier vermogens zijn:
- het materieel vermogen, de hoeveelheid bezittingen
- het commercieel vermogen, het vermogen om transacties te doen
- het socialisatievermogen, het vermogen om alle betrokkenen deel te laten uitmaken van de organisatie
- het denkvermogen, het vermogen om het intellectueel vermogen in de organisatie te mobiliseren.
Gedeelde waarden
Socialisatievermogen staat hier voor het vermogen om samen te kunnen werken, individuen boven zichzelf uit te tillen, op te nemen in de groep en een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling en identiteit van de groep. Gedeelde waarden, een gezamenlijke geschiedenis die verbindt en een gedeeld ideaal, horen daarbij. Dit kan gedefinieerd worden als een gezamenlijke Europese cultuur. Het zou bovendien gezien kunnen worden als Europese cultuur in engere betekenis. Europese identiteit zien als bepalend onderdeel van de Europese cultuur. Dit socialisatievermogen, moet wel gevoed en onderhouden worden. Afhankelijk van de fase waarin een organisatie verkeert moet dat telkens op een andere manier. In de fase waarin vernieuwing en verandering centraal staat, de creativiteitsfase, gaat het om het stimuleren van ondernemerschap. Samen de schouders eronder zetten en te anticiperen op de sociale werkelijkheid van dat moment. De periode vlak na de Tweede wereldoorlog herbergde dit gevoel en was het ideaal “nooit meer oorlog” genoeg om een idee van een gedeelde Europese cultuur te ontwikkelen en te onderhouden. Daarbij kon gebruik gemaakt worden van de rijke geschiedenis van Europa. De fasen na de creativiteitsfase hebben als beperking dat het socialisatievermogen minder aandacht krijgt. Uiteindelijk zal het in de efficiency fase, waar het alleen nog maar om “markt” en “geld” gaat, zelfs naar de achtergrond verdwijnt. Dat is precies wat er in Europese Unie is gebeurd. De aandacht voor het socialisatievermogen is niet alleen naar de achtergrond verdwenen, het heeft een alarmerend laag niveau bereikt. Voor velen is het nulpunt bereikt en wat hen betreft is er geen bestaansrecht voor Europa meer.Wat doen aan het socialisatievermogen
Wij bepleiten dat er iets te doen is aan dit in verval geraakte socialisatievermogen. Er moeten meer verhalen komen waarin duidelijk wordt wie, wat en vooral waarom Europa is. Er moet nieuwe symbolen en rituelen komen. Mensen moeten duidelijker inzicht krijgen in bedreigingen, zoals de veranderende geopolitieke verhoudingen, het milieuvraagstuk, grondstofschaarste, de klimaatverandering, armoedebestrijding, vrede en veiligheid, enz. Oplossingen van deze uitdagingen zijn vooral te vinden in de Europese samenwerking. Een sterke samenwerking welke gerealiseerd kan worden door gebruik te maken van de gedeelde Europese culturele waarden en voort te bouwen op de gemeenschappelijke geschiedenis. Een nieuwe Europa met een nieuwe opdracht waardoor de uitdagingen van de komende eeuw worden overwonnen. Duidelijk moet worden gemaakt dat nieuwe idealen als duurzaamheid en de circulaire economie meer kans maken door gebruikt te maken van de al aanwezige Europese waarden. Hoe paradoxaal het ook mag klinken, maar wij denken dat het cultiveren van de regionale identiteit, door bijvoorbeeld bescherming van lokale producten en instandhouden van regionale tradities en gebruiken, daar een belangrijke sleutel bij kan zijn. Beschermen en behouden van de regionale identiteit alleen kan onder de bescherming van een Europese Unie. Door: Teun Hardjono en Hubert Beusmans.
Het boek: Europa heruitvinden
Er is veel gezegd en geschreven over Europa en de Europese samenwerking. Maar één perspectief ontbreekt, de Europese samenwerking bekeken vanuit een bedrijfskundige blik. In Europa heruitvinden doen Teun Hardjono en Hubert Beusmans dat wel, en wat opvalt is dat de ontwikkeling van de Europese samenwerking lang modelmatig verloopt.
