Als je als executive (groten)deels wordt beloond met aandelenopties, is het natuurlijk fijn om er zo veel mogelijk uit te slepen. Indertijd was de Philips-topman Cor Boonstra er hogelijk verbaasd over dat hij ongevraagd plotseling aandelenopties kreeg toegewezen. Hij haalde er zo’n € 10 miljoen mee binnen boven op zijn salaris en bonussen.
Tegenwoordig vindt hij deze vormen van beloning destructief. Deze beloonmethoden zijn ook gevoelig voor manipulatie.
Timing die te mooi is om waar te zijn
Al zo’n twintig jaar geleden wezen onderzoekers erop dat bedrijven opvallend vaak aandelenopties toekenden. Dat gebeurde vlak voordat ze positief nieuws bekendmaakten dat de beurskoers omhoogstuwde. Zo’n timing die te mooi is om waar te zijn, wordt springloading genoemd.
Daarna werd ontdekt dat bedrijven ook vaak achteraf toekenningsdata van aandelenopties verschuiven om de waarde van de opties te vergroten – dit heet backdating.
Volgens schattingen leverde deze praktijk Amerikaanse executives begin deze eeuw gemiddeld $500.000 extra per jaar op. Het is sinds 2002 expliciet verboden. Tussen 2003 en 2010 vervolgde de Securities and Exchange Commission 32 bedrijven, waaronder Apple.
Bulletdodging: negatief nieuws uitbrengen voordat opties worden toegekend
Hoe staat het tegenwoordig met dit soort manipulaties rond de toekenning van aandelenopties? Het is bekeken door onderzoekers van Ross School of Business van de University of Michigan. Zij namen meteen nog een bekende manipulatiepraktijk mee: bulletdodging – negatief nieuws uitbrengen vlak voordat opties worden toegekend. Daarmee daalt de beurskoers. Er zijn sterke aanwijzingen dat alle drie de praktijken nog steeds plaatsvinden. Bij 10% van de optietoewijzingen is er een verdenking van backdating.
Ook dalen beurskoersen opvallend vaak vlak voordat er opties worden uitgedeeld. Of ze stijgen vlak erna. Dat wijst erop dat bedrijven de toekenning van opties en het wereldkundig maken van nieuws zorgvuldig timen.
Dat dit schadelijk en moreel gezien beneden peil is, is verder geen punt van discussie – het debat gaat er vooral over in hoeverre dit onwettig is (of zou moeten zijn).
Manipulatie tegengaan
De onderzoekers hebben een simpele oplossing om manipulatie tegen te gaan. Bedrijven kenden tot nu toe op één specifieke datum een enorme hoeveelheid opties toe. Dat maakte al deze manipulaties mogelijk.
Als ze worden verplicht om dagelijks een kleine hoeveelheid opties toe te kennen, met steeds een gemiddelde uitoefeningsprijs, is het probleem opgelost. Executives zouden dan geen voordeel meer kunnen halen uit de daterings- en timingspelletjes die kennelijk nog steeds worden gespeeld, zeggen de onderzoekers.
Bron: Journal of Corporation Law, 2016
