Ben Tiggelaar: Veranderen zal nooit makkelijk worden

Waarom mensen niet zonder verandering kunnen; gedragswetten die ons parten spelen bij veranderingen; eisen die gesteld worden aan de praktijk van een goede verandertheorie… Zo maar drie issues waar dagvoorzitter Ben Tiggelaar op in zal gaan tijdens het Kluwer Jaarcongres Verandermanagement, 30 oktober in Burgers' Zoo Arnhem. ‘Er is sprake van een systeemclash'.

‘Het idee dat een organisatie, een product of een persoon langdurig succesvol kan blijven, zonder aanpassingen, verbeteringen en veranderingen, is niet realistisch’, geeft Tiggelaar een schot voor de boeg. ‘Alles heeft op zijn minst onderhoud nodig en dat is niet makkelijk. Het lastige is dat we in onze rol als consument eigenlijk telkens om meer snelheid, lagere prijzen en hogere kwaliteit vragen. Aan de andere kant vinden we in onze rol van werknemer dat er wel heel veel van ons wordt gevraagd. De kunst is om tussen deze twee attitudes een goed evenwicht te vinden.’

Twee systemen

Probleem bij veranderingen is volgens de bevlogen trainer, schrijver op het gebied van leiderschap, verandering en menselijk gedrag, dat we veel minder bewust en rationeel handelen dan we zelf meestal denken. Tiggelaar: ‘Psychologen maken wat dat betreft vaak onderscheid tussen twee systemen in het brein die tegen elkaar inwerken. Systeem één opereert moeiteloos, snel, automatisch, onbewust, reactief, slordig en bestuurt het leeuwendeel van ons denken en doen. Systeem twee opereert bewust en gecontroleerd, maar heeft veel minder invloed op ons gedrag. Wij maken vaak mooie plannen met systeem twee, maar bij de uitvoering lopen we tegen de beperkingen van systeem één aan.’

Experimenterende houding

Een goede verandertheorie houdt volgens Tiggelaar rekening met ons irrationele, vaak situatiegestuurde gedrag. ‘Allereerst moet je een goed beeld hebben van hoe verandering nu eigenlijk echt werkt. Pas dan is het mogelijk om verstandige interventies te ontwikkelen. Ik ben ervoor dat dit evidence based gebeurt, maar probleem is wel dat het vertalen van gecontroleerd onderzoek naar soms chaotische praktijksituaties, meestal niet makkelijk is. Daarom is een voorzichtige, experimenterende houding van belang.’ Meer over het Jaarcongres Verandermanagement.