Over cultuurverandering moet je niet praten, je moet het gewoon doen. Dat is het adagium van Wim Schreuders, die als inspecteur-generaal bouwt aan de Nieuwe Voedsel- en Waren Autoriteit (nVWA). Zodra slachtoffers veranderen in daders, komen resultaatgerichtheid, zelfsturing en cultuurverandering vanzelf dichterbij. Maar eerst moet de leider zichzelf leren kennen.
Wim Schreuders is een expert in verandermanagement bij de overheid. In zijn loopbaan die zich geheel bij de overheid afspeelt, heeft hij al heel wat lastige verandertrajecten tot een goed eind weten te brengen. De afgelopen twee jaar heeft hij zich beziggehouden met de vorming van de nVWA, een tijdelijke werkorganisatie voor de integratie van de Algemene Inspectiedienst (AID), de Plantenziektenkundige Dienst (PD) en de Voedsel- en Waren Autoriteit. Per 1 januari 2012 is de nVWA de nieuwe toezichthouder voor wet- en regelgeving voor voedsel- en productkwaliteit, natuurbeheer en dierenwelzijn. De nVWA wil kosteneffectiever en pro-actiever toezicht houden: goed presterende ondernemingen worden minder gecontroleerd.Verbeteren in plaats van veranderen
Hoewel verandermanagement als een rode draad door zijn loopbaan loopt, spreekt Schreuders liever niet over veranderen, maar over verbeteren. Het gaat erom verborgen potentieel in de organisatie aan te boren door resultaatgerichtheid centraal te stellen en mensen meer ruimte te geven om die resultaten te realiseren. Ook moeten mensen leren om verantwoording te nemen voor het resultaat van de ander door over de afdelingsgrenzen samen te werken. Volgens Schreuders moet je dan niet gaan praten over cultuurverandering, maar het gewoon gaan doen. Zelf het goede voorbeeld van het gewenste gedrag geven. Verandermanagement is voor een manager vooral het managen van je eigen verandering, stelt hij.Keihard werken
Hoe doe je dat? Vooral het delen van ambities in plaats van het benadrukken van verschillen is belangrijk. Transparantie en elkaar durven aanspreken, de mouwen opstropen, focussen op het resultaat en er voor gaan. Veel grote organisaties lijden onder reorganisatiemoeheid, bureaucratie en eilandjescultuur. Volgens Schreuders is er maar één oplossing: keihard werken, resultaat laten zien en zo het vertrouwen herwinnen. ‘Als de hele wereld tegen je is, verval je gemakkelijk in slachtoffergedrag. Maar je moet juist weer dader worden. Want je eigen gedrag is het enige instrument dat je hebt om de situatie te beïnvloeden en de boel in beweging te krijgen.’Verandermanagement is zelfmanagement
Het delen van ambities en visie doet Schreuders onder andere door elke zes weken alle ruim honderd managers bij elkaar te roepen. Zij moeten zich ervan bewust worden de eigen gedragsverandering als instrument te zien. Daarom steekt de nVWA veel energie in een traject voor managementontwikkeling. Schreuders: ‘Een leider die de organisatie wil veranderen, moet voortdurend bereid zijn om zijn eigen overtuigingen ter discussie te stellen en daarmee zijn eigen gedrag te veranderen. Succesvol verandermanagement is zelfmanagement. Meer vertrouwen in eigen kunnen maakt dat je je flexibeler durft op te stellen, beter luistert naar mensen en bereid bent meer feedback toe te laten.’
Hij waarschuwt ervoor de klassieke fout te maken die hij ooit ook maakte: structuurverandering is nog geen cultuurverandering. Het gaat om versterking van de focus op resultaatgerichtheid, de participatie van middenmanagement en medewerkers en het eigen leiderschap.
(Bron: Marike van Zanten in Leiders over veranderen)
*
Een uitgebreid interview met Wim Schreuders en met nog vele andere topmanagers en topadviseurs is te lezen in het boek Leiders over veranderen.
*
Wim Schreuders schreef ter afsluiting van zijn periode als algemeen directeur van de Dienst Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam (DWI) het boek Meesterlijk middenmanagement (2009; isbn 978-94-60-19007-0,).
*
