We kunnen veel leren van oude stammen uit verre landen. Op kantoor voeren we dagelijks letterlijk stammenstrijdjes uit, bedrijfsfeesten lassen we kostentechnisch af, terwijl het juist hét moment is om weer even tot elkaar te komen. Zoals ze bij de slachting van een varkentje in de Filippijnen doen.
Danielle Braun (zie foto) zal deze en andere parallellen trekken tijdens het congres Anders organiseren op 23 april. Tegen die tijd verschijnt ook haar boek over dit onderwerp.
Wijsheid van vreemde volken kunnen we heel goed toepassen op onze huidige organisaties. Jaren onderzocht Danielle Braun volkeren in den vreemde, om tot de conclusie te komen dat ‘om de hoek’ zich feitelijk even bijzondere rituelen voordoen. Braun heeft corporate antropologie tot haar werkveld gemaakt. Haar voorbeelden zijn talrijk. Zo maakt ze de parallel tussen het nieuwe werken en nomaden. Danielle Braun: ‘Er wordt heel veel geklaagd over het nieuwe werken. Medewerkers vinden dat hun bureau wordt afgepakt, managers vinden dat mensen onbereikbaar zijn geworden. Maar kijk eens naar nomadenvolken. Die doen al eeuwen niets anders dan rondtrekken op de steppen en poolvlakten, maar slagen er desondanks wel in periodiek hele bevlogen bijeenkomsten te hebben.’ Als coach vraagt ze bedrijven ook wel eens wat hun ’totempalen’ zijn: waar sturen ze nu op, wat zijn de missie en kernwaarden van de organisatie? Braun: ‘Vaak wordt het dan lang stil’.
Liminale fase
Rituelen uit den vreemde zijn ook prachtige metaforen voor transities. Braun maakt daarbij de vergelijking tussen grote veranderingen in organisaties en die bij een indianenstam in Brazilië. ‘In het Westen denken we dat alles in tweeën gaat: van oud naar nieuw, van ist naar soll, van 2014 direct naar 2020. In de binnenlanden van Brazilië doen ze het in drie stappen. Een jongeman wordt op een gegeven leeftijd het dorp uitgejaagd en in een boshut gaat hij drie/vier maanden het leven ontdekken. Hij leert jagen, doet een oorlogsdans, ervaart wat alcohol doet. Het is een liminale overgangsfase: een tussenstap. In het Westen willen we alles zo kort mogelijk houden. Er moet direct zekerheid zijn, de OR wil alles dichtgetimmerd zien. Feitelijk is dat stom. Gebruik die tussenfase om te leren hoe iets moet, hoe je omgaat met veranderingen. Durf te zeggen als manager: ‘het duurt even, het doet misschien pijn, maar het komt wel goed’. Zo refereert Braun ook aan een Filipijnse stam. Daar zijn ze gek op varkentjes, beschouwen het als een huisdier, maar soms wordt er toch in moeilijke tijden één geslacht. Bijvoorbeeld bij een rattenplaag. Dan komt de hele stam bijeen om te praten over wat goed en slecht is gegaan. Braun: ‘Wat doen wij? Wij schaffen bedrijfsfeestjes en heisessies af omdat ze te duur zijn. Dan mis je de momenten om eens echt met elkaar van gedachten te wisselen. Zo laten we rattenplagen bestaan; je haalt onvrede niet uit de organisatie.’
Orkaan
We zitten momenteel in een orkaan. Alles lijkt te veranderen. Binnen al die veranderingen werkt het volgens Braun soms louterend om eens naar oude wijsheden van verre volken te kijken. ‘Volken zijn altijd onderhevig geweest aan grote veranderingen. Volken hebben altijd moeten anticiperen. Er zijn veel boeken over paralellen tussen organisaties en dieren: zwermen en mieren bijvoorbeeld. Corporate organisaties kunnen juist veel leren van de antropologie omdat het dan over mensen gaat.’
Deze en andere voorbeelden van Danielle Braun kunt u beluisteren op het congres Anders organiseren, nieuwe tijden vragen andere organisaties, 23 april, Maitland Theater Driebergen. Danielle Braun neemt je mee op reis via verre vreemde volken naar je eigen organisatie. Je stapt de zaal anders uit dan je erin kwam. Je wordt een beetje antropoloog.
Het boek van Danielle Braun dat ze samen met Jitske Kramer schrijft, heet De Corporate Tribe. Deelnemers aan het congres krijgen dit boek gratis.
Interview door Ronald Buitenhuis.
