Veranderen terwijl de winkel open blijft

Veranderen in de praktijk van organisaties, met tastbaar resultaat terwijl de winkel gewoon open blijft.

Is er momenteel een actueler managementonderwerp te bedenken? Het boek ‘Onderweg: Pragmatisch veranderen in robuuste organisaties’ van Leike van Oss en Jaap van ’t Hek arriveert dan ook op het juiste moment. Eindelijk een boek dat de realiteit van de dagelijkse praktijk als uitgangspunt neemt, in plaats van de zoveelste verandertheorie in x stappen. Een magnifiek boek. Soms krijg je een managementboek in handen waar je niet van af kan blijven. Je moet er gewoon in bladeren en voor je het weet zit je er een paar uur in te lezen. Alles aan zo’n boek klopt: het onderwerp, de vormgeving, de diepgang, de toonzetting, de context. De ervaren organisatieadviseurs Leike van Oss en Jaap van ’t Hek hebben met ‘Onderweg: Pragmatisch veranderen in robuuste organisaties’ zo’n boek geschreven.

Realiteit

Vanwaar dit onverholen enthousiasme? Dat kan ik met één woord verklaren: realiteit. Dit boek schuwt niet om de realiteit van veranderen bloot te leggen en vervolgens diepgaand te verkennen. En dan niet met platitudes dat ‘veranderen de grootste uitdaging voor elke manager is. Beide auteurs hebben een filosofisch startpunt gekozen, waar volgens mij momenteel een enorme behoefte aan bestaat: het pragmatisme. Deze stroming gaat er vanuit dat de waarheid zich pas laat kennen in de praktische toepassing. In het pragmatisme is juist dat wat werkt waar. Praktijk en theorie worden in combinatie benut, wat eenvoudigweg leidt tot praktijktheorie. Het boek begint met de valkuilen bij geplande veranderingen en geeft vervolgens oplossingsrichtingen voor het ontwikkelen van verandervermogen van de organisatie, de rol die de veranderaar daarin zelf speelt en wat dat alles betekent voor hen, die de beoogde veranderingen ondergaan. Ofwel, zij die hun gedrag in hun dagelijkse werk dienen aan te passen, wat de auteurs niets minder dan een vorm van ‘prudent geweld’ noemen. Ruim 20 oefeningen en een kleine 15 checklists completeren dit boek. Deze aantallen geven aan dat er wel wat wordt gevraagd van de lezer/veranderaar, namelijk zelf beoordelen welke oefeningen en checklists, gegeven de context van de dagelijkse praktijk, op dat moment het meest waardevol zijn.

Pragmatisch

Dit boek vraagt nog wel meer, namelijk het lezen van ruim 400 pagina’s. Gelukkig geven de auteurs in de inleiding zelf aan dat je je kan beperken tot die onderwerpen, waar je op dat moment het meeste aan hebt. Ook weer heel pragmatisch. Voor deze recensie heb ik het boek dan ook nog niet van begin tot eind gelezen. Ik ben letterlijk onderweg met het boek, maar vindt het zo goed dat ik deze keer een (eerste) recensie tijdens mijn leesproces schrijf, in plaats van aan het eind. Ten slotte wil ik nog even terugkomen op het eerder genoemde kernwoord realiteit, dat voor mij uit dit boek spat en me zo enthousiast maakt. Dit komt waarschijnlijk door mijn eigen recent verschenen boek over risicogestuurd werken om in de praktijk (organisatie)doelen te realiseren. Dit is een vernieuwende vorm van risicomanagement, waarbij omgaan met risico’s puur pragmatisch in de dagelijkse praktijk wordt verankerd. Risicogestuurd werken vraagt dus ook om het willen (lees: durven) zien van de realiteit, met alle onzekerheden en risico’s die daar deel van uitmaken. Om vervolgens op basis daarvan te kiezen en te handelen. Dit is een vernieuwende vorm van werken, die binnen veel organisaties om gedragsveranderingen van vakinhoudelijke professionals en hun managers vraagt. De onconventionele uitgangspunten en benaderingen in ‘Onderweg’ sluiten hier naadloos op aan. Met dit magnifieke boek ben ik dan ook nog wel even onderweg. Wordt vervolgd. Recensent: dr. ir. Martin van Staveren MBA