Arko van Brakel: 'Als je een piramide bouwt, krijg je mummies'

Het probleem bij veel organisaties is dat managers hun positie verdedigen door informatie – bewust of onbewust - achter te houden om zodoende een voorsprong op hun medewerkers te hebben en macht uit te kunnen oefenen. Het doodt innovatie. Wie piramides bouwt, krijgt mummies. ‘Om de problemen van nu te tackelen is nieuw leiderschap nodig’, betoogt ondernemer en auteur van managementboeken Arko van Brakel. Een gesprek over medewerkers aannemen die meer talent hebben dan hun managers, psychologische veiligheid en fuck-up friday.

Per saldo zijn er maar heel weinig geniën in de wereld. Steve Jobs, Elon Musk…. Het zijn de uitzonderingen doceert Arko Van Brakel. ‘Ik denk dat 99% van de mensen geen genie is. En toch gedraagt het overgrote deel van de managers zich alsof ze wel genieën zijn. Onzin dus. Goede managers nemen mensen aan die meer weten dan zij, bieden desnoods een hoger salaris dan zijzelf ontvangen en laten zichzelf zo uitdagen. De rol van de klassieke manager is aan het uitsterven, we hebben nieuw leiderschap nodig. Zeker de middenmanagers zijn een bedreigde menssoort.’

Semco-stijl

Van Brakel houdt een pleidooi voor meer eigenaarschap en ondernemerschap (hij schreef het boek Ondernemen met Impact) op de werkvloer. ‘Waarom kunnen mensen thuis/privé wel grote beslissingen nemen, maar mogen ze dat op hun werk niet? We staan voor drie grote –exponentiële- trends: verduurzamen, vergrijzing en digitalisering. Die trends kun je niet los aanpakken maar moet je alle drie in één keer te lijf gaan. Dat kan niet meer met klassiek management, daar heb je iedereen voor nodig.’ En dus pleit Van Brakel voor de Semco-stijl. Geen vaste werktijden, geen prikklok, werknemers bepalen zelf wat ze verdienen en vooral: beschikken over alle informatie die beschikbaar is. Van Brakel: ‘Als je een piramide bouwt, krijg je mummies. Hiërarchie slaat innovatief denken dood. Een geweldloze maatschappij vraagt om geweldloze bedrijven. Daarmee bedoel ik dat mensen psychologische veiligheid moeten hebben waarbij ze geen druk ervaren en fouten mogen maken. We zitten in dit land nog veel te veel vast aan regels en hiërarchie. Daar gaan we de toekomstige uitdagingen niet mee tackelen. Geef je mensen vrijheid en verantwoordelijkheid, dan krijg je als bonus innovatie en eigenaarschap. Achterhouden van informatie doen managers alleen om hun eigen positie te rechtvaardigen, niet om een organisatie verder te brengen. De stille kracht zit op de werkvloer. Organiseer fuck-up friday: een dag waarop je jouw failure van de week mag vertellen.’

Overvloed en Spotify-model

Organiseren met toekomst

Transformatie van een organisatie is moeilijk, maar stilstaan is geen optie. Met onder anderen Arko van Brakel

Volgens Van Brakel is sprake van een wereld met overvloed. ‘Zon en wind leveren voldoende energie om overal ter wereld schoon water en gezond voedsel te hebben. Alle technologische innovaties zijn er of liggen binnen handbereik om de gehele wereld dezelfde welvaart te bieden. Toekomstig leiderschap moet erop gericht zijn om die overvloed slim aan te wenden. Welvaart en welzijn kunnen samen gaan. Het Spotify-model laat zien dat iedereen over alle muziek kan beschikken die er is, zonder dat je fysieke muziekdragers hoeft te maken. Rihanna biedt muziek, maar consumeert ook. Is een prosumer (producent en consument). Dat kan voor heel veel sectoren gaan gelden. Banken snappen dat bijvoorbeeld nog niet. Een klant geeft geld, en leent: een prosumer dus. Maar de bank beschouwt dat niet zo. Gelukkig behandelen de meeste banken je inmiddels wel als klant, maar nog lang niet als de mede-ontwikkelaar van hun producten wat we feitelijk allemaal zijn! We zitten heel dicht tegen een deeleconomie aan, zonder het te zien. In heel veel sectoren kun je middels innovaties en een Spotify-achtige aanpak geweldige welvaart realiseren zonder dat dat ten koste gaat van milieu.’

Diversiteit

Zorg daarbij als (toekomstig) leider wel voor voldoende diversiteit. Van Brakel: ‘Organisaties zijn ecosystemen. Ze functioneren het beste op basis van diversiteit: in alle geledingen. Haal je diversiteit weg, dan klapt een ecosysteem in elkaar. Tegengeluiden bijvoorbeeld horen bij een ecosysteem, maar hedendaags management functioneert veel te veel op basis van macht in plaats van op het genereren van tegengeluid. Toekomstig leiderschap vraagt ondernemers die echte impact hebben.’ Groei moet daarbij voor ondernemers geen doel op zich zijn. Van Brakel: ‘De wereldbevolking krimpt op termijn. Dat betekent onvermijdelijk dat er minder economische groei zal zijn. De economieboeken moeten geherdefinieerd worden: economen denken immers alleen in schaarste. Maar we hebben geen schaarste, we hebben overvloed.’