Hoe onmetelijk groot is het verschil tussen een bevlogen professional en een niet-bevlogen professional? Als ik naar mezelf kijk, merk ik dat ik bergen kan verzetten als ik me uitgedaagd, betrokken en verantwoordelijk voel voor iets, als ik eigenaarschap heb.
Maar ik kan iets ook maanden uitstellen of er uren over doen als ik me niet betrokken of geïnspireerd voel. Het verschil daartussen is zo groot dat het ook organisaties handenvol geld moet kosten als professionals niet gestimuleerd worden in hun betrokkenheid.
Hoe groter het gevoel van eigenaarschap, hoe meer iemand zich verantwoordelijk en betrokken voelt om zijn werk goed uit te voeren.
In de loop van onze zoektocht kwam de term ‘eigenaarschap’ steeds weer naar voren. Hoe groter het gevoel van eigenaarschap, hoe meer iemand zich verantwoordelijk en betrokken voelt om zijn werk goed uit te voeren. Wat we ook iedere keer zagen, was hoe het werken met de pijl van buiten naar binnen symbool staat voor een continue ‘ont-eigening’ van de professional.
Motivatie
Aandacht voor de mate waarin de mens zich gemotiveerd voelt, is natuurlijk helemaal niet nieuw. Toch is het wezenlijk voor dit boek omdat de pijlrichting daar juist zoveel effect op heeft. De pijl die van buiten naar binnen is gericht, neemt het eigenaarschap weg van de professional en plaatst dit eigenaarschap als het ware naar de systeemwereld. De professional wordt uitgekleed tot het niveau van uitvoerder. Maar hoe haal je je motivatie uit het bedienen van een systeemwereld?
Een leraar
Een leraar wordt geen leraar om zich aan de eindcompetenties te kunnen committeren. Een leraar wordt leraar om de leerlingen te kunnen bereiken en te zien dat zij zich ontwikkelen. Het systeem is nu zo ingericht dat de geschiedenisleraar vaak geen ruimte heeft om in te gaan op de vraag van de leerling over de actuele ontwikkelingen in het Midden-Oosten, omdat de leerdoelen gehaald moeten worden en de lesstof afgewerkt moet worden. Waar haalt de bevlogen docent zijn inspiratie vandaan als hij de ruimte mist om aandacht te besteden aan dit soort zaken?
Het systeem is nu zo ingericht dat de geschiedenisleraar vaak geen ruimte heeft om in te gaan op de vraag van de leerling over actuele ontwikkelingen in het Midden-Oosten, omdat de leerdoelen gehaald moeten worden.
De verpleegkundige
Een verpleegkundige wordt geen verpleegkundige om dossiers in te vullen. Een verpleegkundige wordt verpleegkundige, omdat hij van mensen houdt en eraan wil bijdragen dat mensen zo snel mogelijk weer gezond het ziekenhuis kunnen verlaten. Het systeem is nu vaak zo ingericht dat de verpleegkundige zoveel patiënten moet bedienen dat hij met geen van hen een band op kan bouwen en de patiënt steeds met een ander geconfronteerd wordt. Als de patiënt een zorgvraag heeft die prima uitgevoerd kan worden maar niet past in het systeem, moet de verpleegkundige regelmatig ‘nee’ verkopen. Waar haalt de verpleegkundige dan nog zijn inspiratie vandaan?
Bevlogenheid door eigenaarschap
In een tijd van schaarste hebben we bevlogen en betrokken professionals nodig die hart voor de zaak hebben. Uitvoerende professionals halen hun inspiratie in de regel niet uit de systeemwereld maar uit de bedoeling en uit de klant die geholpen moet worden. Door te werken volgens de regels van de systeemwereld wordt het vakmanschap van de professional uitgehold en de motivatie enorm verkleind.
Het is niet voor niets dat 50 procent van de medewerkers in de zorg eruit wil stappen, dat de vrijwillige brandweer leegloopt en in het onderwijs nauwelijks verjonging optreedt. Overal geven de professionals als belangrijkste reden voor hun (mogelijke) vertrek de dominantie van de systeemwereld aan, de verstikking door de regelgeving en de bureaucratie. Professionals krijgen juist energie van het goed kunnen helpen van een klant en als vanzelf werken zij dan harder.
We merken in ons eigen leven hoe hoog de kwaliteit is die we leveren als we ons gezien, betrokken en uitgedaagd voelen.
Het zegt zo weinig hoeveel uren er worden ingevuld in het tijdregistratiesysteem. Veel relevanter is of in dat uurtje dat is opgeschreven een bevlogen professional bezig is geweest de bedoeling te realiseren, of dat een professional het werk heeft gedaan dat minimaal van hem wordt gevraagd.
Uiteraard zetten we het nu erg zwart-wit neer. We merken echter in ons eigen leven hoe hoog de kwaliteit is die we leveren als we ons gezien, betrokken en uitgedaagd voelen en geïnspireerd worden doordat we aan de juiste bedoeling bijdragen. Daar kunnen perfect in elkaar gezette procedures niet tegenop. Het werken vanuit de systeemwereld verkleint het gevoel van eigenaarschap bij de professional. Dat gevoel van eigenaarschap dat juist zo cruciaal is voor het bevlogen werken aan goede dienstverlening.
Verander de richting van de pijl
De professionals van nu hebben al zo lang in het bestaande systeem meegedraaid dat velen van hen het hart voor de klant voor een deel al hebben verloren en zich hebben neergelegd bij het werken vanuit de systeemwereld. Het geeft ze bovendien veiligheid en duidelijkheid: zolang ze de regels volgen kan niemand ze aanspreken. De leiding krijgt de medewerkers waar ze op stuurt. Als het management echter de richting van de pijl van binnen naar buiten gaat richten, worden de professionals aangezet zelf ook de pijl juist te gaan richten. Niet alleen omdat het voor de klant beter is en omdat het de organisatie meer oplevert, maar omdat het hoort bij het zijn van een professional, en vreugde en ondernemerschap toevoegt aan het werk.
Wouter Hart is oprichter en adviseur bij Verdraaide Organisaties. Vanuit zijn creatieve, niet-bedrijfskundige achtergrond onderzoekt hij de patronen onder het huidige organisatiedenken en hoe met minder beheersbaarheid veel betere prestaties kunnen worden gerealiseerd. Hij is auteur van de bestsellers Verdraaide Organisaties en Anders Vasthouden.
Bron: Verdraaide organisaties
