De opkomst van de platformeconomie is onlosmakelijk verbonden met die van het internet, de steeds geavanceerdere smartphones met gps, bluetooth, snellere processoren en verbindingen en systemen die via algoritmes en kunstmatige intelligentieprocessen automatiseren.
Een groeiend deel van de inwoners in Nederland heeft inmiddels een supercomputer in zijn of haar broekzak die constant is verbonden met het internet.
Veranderingen lijken zich vaak plotsklaps voor te doen, maar terugkijkend zie je wat er allemaal aan voorafging. Zo begon de transitie naar autonome voertuigen al in 1945 met de uitvinding van de cruise control. En die transitie zal nog wel enkele tientallen jaren nodig hebben voordat die volledig zelfrijdende auto er uiteindelijk is. Als we dan nog steeds ervan overtuigd zijn dat een auto het beste vervoermiddel is. Ook de platformeconomie komt niet vanuit het niets. Het volgende rijtje geeft een goed overzicht van elementen die door de tijd heen hebben bijgedragen aan de huidige ’explosie’ van platformen:
1995: e-commerce en zoekmachines (Amazon, Bol, Google);
2000: aggregatiewebsites (Booking, Thuisbezorgd);
2005: social media (Facebook, Instagram);
2008: deel‑ en kluseconomie (Airbnb, SnappCar, Peerby, Uber,
Deliveroo, Temper);
2012: platformen in het professionele domein.
Transacties
Door de intrede van e-commerce zijn wij als consument vertrouwd geraakt met transacties via een onlinekanaal. Dit klinkt misschien als een bijzaak, maar naar mijn mening is het een cruciale eerste stap naar een meer platformgedreven en georganiseerde economie. Dit heeft immers alles te maken met het veranderen van gedrag. En dat kost tijd. We leerden dat onlineshoppen gemakkelijk en betrouwbaar is en dat je prima jouw creditcardgegevens bij een webwinkel achter kunt laten.
Daarnaast betekende de intrede van e-commerce ook de ontwikkeling van betaalproviders, reputatiesystemen en meer. Dit ‘voorwerk’ maakte een snellere opkomst van de platformeconomie mogelijk. Platformondernemers konden hierdoor bij de doorontwikkeling van de platformen hapklare brokken toevoegen zonder er zelf tijd en geld in te hoeven investeren.
Van privé naar professioneel
Net als bij veel nieuwe ontwikkelingen, ontwikkelde ook de platformeconomie zich eerst in de privésfeer. Privé is het immers veel eenvoudiger om nieuwe technologieën te adopteren en uit te proberen. Je hoeft veel minder rekening te houden met continuïteit, compliance en andere zaken die in een zakelijke omgeving wél spelen. Waar we veel platformen nu vooral kennen vanuit privégebruik, zie je langzaam maar zeker ook een verschuiving naar het professionele domein.
Daarnaast zorgen platformen voor een verandering van de zogenoemde ‘default’-verwachtingen van de gebruiker, zowel privé als beroepsmatig. Wie eenmaal als gebruiker de ervaring heeft van de Uber-applicatie waarmee je kunt volgen waar de chauffeur is en desgewenst contact met hem kunt opnemen, accepteert het niet meer wanneer een pakketbezorger een dag vooraf een mail stuurt met een breed tijdvenster en waar vervolgens elk contact onmogelijk is.
Het feit dat de verwachtingen die worden gecreëerd in het privédomein in veel gevallen moeilijk te implementeren zijn binnen een zakelijke omgeving, zal de gebruiker een zorg zijn.
Een nieuw soort intermediair
De toename van het aantal aggregatiewebsites als Booking en Thuisbezorgd borduren hier op voort. Een aggregatiewebsite is een platform dat een groot aantal aanbieders binnen één sector bundelt en zo transparant maakt. Bij e-commerce waren de aanbieders voornamelijk de webshops zelf. In een later stadium werd het model geïntroduceerd waarbij ook andere partijen hun spullen kunnen verkopen via bijvoorbeeld Bol.
Bij de opkomst van de aggregatiewebsites zie je dat lokale ondernemers hun sales en onlinemarketing uitbesteden aan een onlineplatform. Een lokale hotelier investeert niet zelf in een website en onlineboekingssysteem, maar besteedt deze werkzaamheden uit naar een onlineplatform, in ruil voor een marge per transactie. In deze fase zie je dat ook kleine lokale aanbieders gewend raken aan de voordelen van het internet.
De eindklant raakt eraan gewend om naast producten ook diensten via het internet af te nemen. Zo ontstaat een hele nieuwe tussencategorie die als het ware het klantcontact van de lokale aanbieders overneemt. Dit betekent de opkomst van een nieuw soort intermediair die door het verlagen van drempels en transactiekosten niet alleen de grote en kapitaalkrachtige aanbieders verenigt, maar ook een ongelofelijke hoeveelheid kleine aanbieders bijeenbrengt.
Aangezien de transactie digitaal verloopt, kost het aansluiten van een extra aanbieder immers nagenoeg geen extra investering. Het socialmediagebruik in onze samenleving kenmerkt zich doordat elke individuele gebruiker zowel afnemer als bijdrager kan zijn. Waren bij e-commerce‑ en aggregatiewebsites de aanbieders veelal nog professionele organisaties, nu zien we dat ook consumenten zich als aanbieder van content op het internet begeven. In veel gevallen als amateur, in sommige gevallen als professionele contentmaker. Denk aan de intussen talrijke online-influencers die een miljoenenpubliek bereiken met hun laagdrempelig gemaakte, maar wel zeer consistent ingeplande content.
Door: Martijn Arets
Bron: Platformrevolutie
