De wereld is niet maakbaar, je eigen gedrag is dat wel

In mijn leven zijn er, net als in jouw leven en in de levens van bijna iedereen die we kennen, nogal wat disrupties geweest. Successen, tegenslagen, kansen en mislukkingen, zowel zakelijk als persoonlijk. Toeval speelt een grote rol. Dat noemen we dan pech of geluk. Sommige dingen overkomen je gewoon. En dat is niet altijd eerlijk. Maar wie heeft gezegd dat de wereld eerlijk is? Denken dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten, is een illusie. De sleutel tot een leven dat zowel zakelijk als persoonlijk tot voldoening en geluk leidt, begint met je te realiseren dat je bijna niets in de hand hebt en dat slechts weinig in het leven maakbaar is. We kunnen de economie, de wereldpolitiek, het klimaat, het weer, andere culturen, religies en volken niet of nauwelijks veranderen.

Ook de mensen in onze omgeving kunnen we niet veranderen en zelfs op onze gezondheid hebben we slechts beperkt invloed. Het enige wat we in de hand hebben, zijn ons eigen gedrag, onze gedachten, de keuzes die we maken, de besluiten die we nemen, de manier waarop we communiceren, kortom ons persoonlijke palet aan mogelijkheden om te reageren op alles wat er om ons heen gebeurt. Maar dat wil niet zeggen dat ook succes een illusie is. Want met die paar ingrediënten die je wél onder controle hebt, kun je zeer effectief op de veranderende omgeving reageren. Door onze eigen mogelijkheden en talenten goed te gebruiken en heel goed te kijken, luisteren en waarnemen hoe deze kunnen bijdragen aan de wereld, kunnen we uiterst succesvol zijn.

Optimisme is een plicht. Maar wees realistisch

Zo, dat is eruit. Ik hoor van mensen in mijn omgeving vaak dat ik een optimist ben en dat ik altijd positief ben. Dat is terecht. Maar mijn optimisme komt niet voort uit een onvoorwaardelijk geloof in de maakbaarheid van de wereld of uit de gedachte dat het vanzelf wel goed komt. Integendeel. Niets gaat vanzelf in ons leven. En niet iedereen krijgt wat hem toekomt. Ik geloof zelfs niet dat we allemaal heel speciaal zijn. Sterker nog, we stellen als mens maar weinig voor. We zijn kwetsbaar en nietig en niet meer dan passanten op onze planeet. Mijn optimisme komt voort uit een diepgeworteld besef dat er in de veelheid van ontwikkelingen die langskomen altijd wel een paar zijn die we in kansen kunnen omzetten. Het leuke is dat juist omdat de wereld en al haar bewoners in beweging zijn, er nieuwe kansen ontstaan.

Deze gedachte helpt mij met tegenslagen om te gaan, waardoor mensen mij een optimist vinden. Het is een stuk makkelijker om tegenvallers te accepteren als je beseft dat zolang je kunt ademen, dromen en denken, er altijd nieuwe mogelijkheden zijn. Ik ben me ervan bewust dat er wereldwijd grote risico’s zijn die we niet in de hand hebben. Maar van een oude boeddhistische monnik leerde ik dat er nooit reden is om je zorgen te maken. Want als er een probleem is, zijn er twee mogelijkheden: je kunt er iets aan doen of je kunt er niets aan doen. Als je er iets aan kunt doen: doe er dan iets aan. En maak je geen zorgen. Kun je er niets aan doen? Dan hoef je je dus ook geen zorgen te maken.

Van een oude boeddhistische monnik leerde ik dat er nooit reden is om je zorgen te maken.

Dat de levenshouding die deze manier van denken mij oplevert door veel mensen wordt geassocieerd met optimisme is eigenlijk opmerkelijk. Je zou die met even groot gemak ook een fatalistische houding kunnen noemen. Ik noem de kracht van deze kijk op de wereld niet optimistisch of pessimistisch, maar realistisch. Realistisch met een open mind. Je dwingt jezelf hierdoor namelijk energie te steken in de zaken die je in de hand hebt. Daarbij helpt het om te weten wat je talenten zijn. Maar misschien nog wel belangrijker: het is ook belangrijk om te beseffen waarin je juist niet goed bent.

Welke doelen geven richting?

Minstens even relevant is het om te beseffen wie werkelijk belangrijk voor je zijn en wat je voor deze mensen wilt betekenen. Welke waarden zijn belangrijk voor je? En welke doelen geven je richting? Wubbo Ockels zei ooit dat leiders de plicht hebben om optimistisch te zijn. En dat ben ik met hem eens. Want een positieve kijk op de wereld, een positieve droom over hoe het beter kan, werkt inspirerend en richtinggevend. Toch heb ik geleerd dat de allerslechtste besluiten vaak worden genomen in een optimistische bui. Een roze bril dragen is niet handig als je je handtekening moet zetten onder iets wat een groot commitment van je vraagt. De op een na slechtste besluiten worden dikwijls genomen in een pessimistische bui. Het gebeurt ook vaak dat je dan juist geen besluit neemt, wat eigenlijk ook een besluit is.

De beste besluiten neem je als je beide mindsets hebt doorleefd, de kwestie van alle kanten hebt bekeken en dus weet waar je aan begint. Zet dus soms je roze bril op en visualiseer alle positieve dingen die een keuze je kan brengen. Slaap er dan eens een nachtje over, bekijk dezelfde kans daarna door je somberste bril en maak een uitvoerig overzicht van alle risico’s en nadelen. Dan neem je waarschijnlijk een uitstekende beslissing.

Ook in een team is het goed om de negatieve en de positieve geluiden te balanceren voor een goed gezamenlijk besluit. Optimisme leidt tot mooie ideeën, pessimisme zorgt dat je de risico’s beperkt en realisme leidt tot
een degelijk plan. Het is al vaak onderzocht: optimisten gaan het vaakst failliet, daarna volgen de pessimisten. Realistische ondernemers zijn het meest succesvol.

Bron: Ondernemen met Impact

Door: Arko van Brakel