We krijgen in deze digitale tijd dagelijks talloze prikkels binnen. Ons brein is niet geoefend om daar mee om te gaan. In plaats van slimmer worden, stagneert ons IQ en er is sprake van een burn-out-epidemie. Tijd voor een antigif: bevlogenheid en veerkracht.
Digitalisering heeft een vernietigende impact op ons brein, betoogt de Belgische breinexpert Elke Geraerts. We krijgen dagelijks zoveel prikkels binnen dat we constant aandacht verliezen en geen focus hebben. De helft van de tijd op kantoor dwalen onze gedachten af. En dat wordt alleen maar meer. We worden ook niet slimmer, ons brein stagneert. ‘Door alle prikkels worden we zo afgeleid dat we aan de echt belangrijke dingen niet toekomen. En dat geeft uiteindelijk stress en burn-out.’ We sussen ons brein bijvoorbeeld in slaap met To-Do-lijstjes, meent Elke Geraerts: ‘Dan doen we de makkelijke dingen van dat lijstje eerst, maar daardoor heb je uiteindelijk minder energie om de belangrijke dingen op te pakken. Of we doen ze helemaal niet. Eigenlijk moet je ’s ochtends eerst je mail negeren en de makkelijke dingen laten rusten en juist de dingen die echt belangrijk zijn oppakken. In de ochtend heb je de meeste energie en dus ook meeste denkkracht.’
Informatie-obesitas
De smartphone is wel één van de allergrootste veroorzakers van informatie-obesitas. Elke: ‘Zou iemand me nodig hebben…. Heb ik wat gemist in de wereld…. Ons brein is door de smartphone constant naar buiten gericht. Daardoor verliezen we aandacht en focus en gaan we minder nadenken. Het is een vicieuze cirkel. Door kleine prikkels van buiten krijgen we een stoot “happiness” maar gaan we niet terug naar de essentie om met ons brein dieper werk te gaan doen. Aan het einde van de dag zijn we dan niet aan de belangrijke zaken toegekomen en gaan we ontevreden naar huis, en dat levert stress op. We hebben minder energie, worden minder bevlogen en vlammen niet meer. We raken uitgeblust.’
Bevlogenheid en brein-etiquettes
Volgens Elke Geraerts is er een remedie. Een antigif tegen burn-outs stress en informatie-obesitas: bevlogenheid en veerkracht. We moeten ons brein weer gaan trainen om minder afgeleid te zijn en meer focus te hebben. Net zoals we coaches inhuren en naar trainingen gaan. Geraerts: ‘Het begint met optimisme. Daar krijg je energie van. Als je bevlogen bent en focus aanbrengt, doe je er ook toe in een organisatie. Je raakt in een flow en je voelt je betrokken. Daarmee creëer je voor jezelf een hefboom van veerkracht. Dat is een perfect antigif.’
Meer concreet adviseert Elke Geraerts om niet te multitasken, de telefoon geregeld op vliegtuigstand te zetten, moeilijke dingen direct aan het begin van de dag te doen en jezelf waarderen met een uitgestelde beloning door zelfcontrole. Elke: ‘Val niet direct ten prooi aan alle afleidingen van (social)media. Focus jezelf op wat energie geeft en laat liggen wat energie kost.’ Geraerts pleit daarbij voor een breinbeleid voor elke organisatie. ‘Kijk naar scholen. Ze bieden allerlei digitale middelen aan: laptops, app’s, digiborden… Dat doen ze om de aandacht erbij te houden van kinderen, maar ze bewerkstelligen het tegendeel: de aandacht verslapt juist door veel te veel prikkels. Of de politiek landelijk breinbeleid zou moeten maken? Als we op de politiek moeten wachten, zijn we te laat. Organisaties moeten zelf brein-etiquettes gaan ontwikkelen. Het brein prioriteit geven. Het klinkt misschien paradoxaal, maar we moeten ons brein meer rust geven om het juist te ontwikkelen.’
Mentaal kapitaal
In haar boeken heeft Elke Geraerts het daarbij over ‘mentaal kapitaal‘. Daarmee bedoelt ze dat elk individu veerkracht en bevlogenheid moet ontwikkelen om de vragen van vandaag te kunnen beantwoorden. We moeten wendbaar zijn als organisaties, maar dat kan alleen als het menselijk brein ook wendbaar is, en juist door alle digitale prikkels wordt het brein minder wendbaar. Geraerts: ‘Je brein kan niet van negen tot vijf gefocust zijn. Afleiding mag, maar met name door de digitalisering zijn we nu doorgeslagen. Het brein is niet lang genoeg in focus.’
In haar boek maakt Geraerts de vergelijking met de oertijd. Toen werd het brein van de mens geprikkeld door leeuwen en tijgers die een bedreiging vormden. We moesten vluchten of vechten en vermeden zo dat stress kon ontstaan. Die prikkels van vluchten en vechten zijn we kwijtgeraakt, maar de stresshormonen blijven in het lichaam rondhollen. Ze kunnen er niet uit. Geraerts: ‘Zo ontstaat stress. Voor een leeuw kun je wegrennen, maar hoe loop je weg van een deadline of het betalen van een rekening? Moderne problemen hebben nogal de neiging hun slachtoffers te achtervolgen en dus zorgt vluchtgedrag in afleiding zoals de telefoon er in onze maatschappij vooral voor dat we constant onder stress blijven staan. Het stresshormoon wordt opgekropt en dat levert burn-outs op.’
Meer focus
Treedt ‘het monster van de stress’ optimistisch en met veerkracht tegemoet door meer focus, adviseert Geraerts. ‘Optimisten kunnen veel beter met stress omgaan.’ Ontwikkel nieuwe oerkrachten die passen bij deze tijd. Ontwikkel mentaal kapitaal. Elke Geraerts legt op 30 september de link naar leiderschap op het jaarcongres ‘Psychologie van leiderschap’. Ze zal daar ook een 48-uur opdracht geven. Oefeningen die helpen meer focus aan te brengen. Geraerts: ‘De ervaring leert dat als je iets niet binnen 48 uur na een lezing of seminar toepast, de bijeenkomst eigenlijk geen zin heeft gehad.’
Door: Ronald Buitenhuis
Bron: Managementboek.nl
Stress ervaren heeft ook een lichamelijke component: het veel te strak staan van onze spieren en zenuwen doordat veel van ons, zeker de jongvolwassenen de gevolgen van een sedentaire leefstijl in de jeugd “meenemen”in de volwassenheid: geen goede houding, te korte spieren, gebrek aan lichamelijke flexibiliteit en snel vermoeid raken. Het is vanuit biomedische kennis, hoe ons brein leerbaar en goed functionerend met een voldoende reservecapaciteit zou moeten zijn, belangrijk om te beseffen, dat onze zittende leefstijl ons in de jeugd al tegenwerkt om dit voor elkaar te krijgen. De arts Maria Montessori gruwde van het stilzitten als baby ( nu Maxicosy) en op school, omdat gedragsvorming en dus mentale veerkracht tegenzit.
Het grote gebrek aan spelen, buitenspelen, ravotten, driedimensioneel met je handen bezig zijn, het ontbreken van kennis over het belang van deze fysieke “opleiding” van juist ook ons brein bij ouders, in het Onderwijs, de sport en psychologisch aanvliegen van onze problemen, maakt verwerken van stress niet makkelijk. Oplossingen: Veel minder zitten of alleen actief zitten, maar ook met bv Yoga of Pilates oefeningen aan een goede houding en een veel betere flexibiliteit gaan werken.