Focussen op sterke punten een zwaktebod?

Sinds een jaar of tien is het in de psychologie bon ton om meer op talenten en pluspunten dan op menselijke zwakheden te focussen. Ook in de trainings- en adviesbranche heeft zich inmiddels een ware ‘sterke-puntenrevolutie’ voltrokken.

De boeken van Marcus Buckingham – met titels als Ontdek je sterke punten en Ga met je sterke punten aan de slag – gaan ook in ons land als warme broodjes over de toonbank. HRD-docent Ronald Visser plaatst echter kritische kanttekeningen bij deze revolutie.

Wie denkt dat we nog in het competentietijdperk leven heeft het mis. Focussen op het ontwikkelen van ontbrekende of tekortschietende vaardigheden is verspilde energie, zo leren de nieuwste inzichten van opleidingsdeskundigen. Onderzoek heeft aangetoond dat individuen veel meer baat hebben bij het voortbouwen op hun sterke punten dan bij steeds weer moeizaam proberen zwaktes te verbeteren of weg te werken. Anders gezegd: wie zich richt op tekortkomingen is inefficiënt bezig. Wie naar excellente prestaties streeft, moet voortbouwen op natuurlijke aanleg, en dat geldt zeker ook in werksituaties.

Maar volgens talentmanagementdeskundige Ronald Visser is er veel af te dingen op het sterke-puntenverhaal.

Bezwaren tegen ‘sterke-punten-focus’

Talent is een relatief begrip
Persoonlijke sterke punten zeggen nog niets over hun relatieve waarde ten opzichte van die van anderen. Lang niet elk sterk punt is bruikbaar voor een organisatie.
Zonder context geen kracht
Het tekort aan getalenteerde mensen is geen kwantitatief maar een kwalitatief probleem. Een sterk punt is nooit een waarde op zichzelf, maar vraagt een context waarin het nuttig of noodzakelijk is.
Vernauwing van gedragsrepertoire
Als er te veel nadruk wordt gelegd op iemands sterke punt(en) kan dat leiden tot eenzijdigheid. Bovendien: wie te lang voortbouwt op bestaande sterke punten, komt in de problemen wanneer de situatie verandert. Een nieuwe situatie vraagt om nieuwe sterke punten.
Blinde vlek voor dealbreakers en fatal flaws
Sterke punten uitbouwen en om zwakke punten ‘heen managen’ is het devies van de sterke-puntenbenadering. Maar soms kun je tekortkomingen gewoon niet negeren. Een chirurg die moeite heeft met patiëntencontacten krijgt problemen, hoe goed hij ook opereert.
Overdaad schaadt
Een sterk punt overmatig inzetten kan betekenen dat de kracht omslaat in zwakte. Meer is niet altijd beter. Bovendien leidt een overdaad van de ene eigenschap vaak tot een tekort aan een andere, die net zo belangrijk is.
Overwaardering van natuurlijke aanleg
Niet talent, maar hard werken en veel oefenen is de basis voor excellente prestaties.
Selffulfilling prophecy
De sterke-puntenbenadering legt een sterk accent op (vaststaande) talenten. Dat kan tot gevolg hebben dat mensen hun gedrag gaan aanpassen op basis van hun verwachtingspatroon: “Ik heb geen overtuigingskracht omdat ik daar geen talent voor heb, dus heeft het ook geen zin om die eigenschap te oefenen.”
Overwaardering van het individu
Individuele werkers, hoe talentvol ook, zijn nog altijd onderdeel van een groter geheel.
Zelfoverschatting
Mensen blijken de neiging te hebben hun goede eigenschappen te overschatten. Ze schrijven hun successen toe aan hun eigen kunnen, en het succes van anderen aan omgevingsfactoren. Daardoor denken ze dat ze ver boven het gemiddelde uitsteken.