Hoog‑ of laagopgeleid bestaat niet. Goed opgeleid wel!

Soms kunnen verantwoordelijke, vriendelijke mensen doordat ze in klassieke rolpatronen denken en werken het concept vertrouwen totaal tegenwerken. Zelfs als ze het begrip vertrouwen hoog in het vaandel dragen.

Als voorbeeld neem ik graag een gesprek dat ik in 2017 had met de financieel directeur van een groot ziekenhuis. Deze directeur twijfelde eraan of zelfsturing in zijn organisatie zou werken. Hij vond dat de dames aan het bed, zoals hij de verpleegkundigen noemde, niet hoog genoeg opgeleid waren om financiële besluiten te nemen. Opmerkelijk, want deze dames aan het bed hadden net als hij bijna allemaal een hbo-opleiding en kinderen, huishoudens, hypotheken, gingen op vakantie naar verre bestemmingen, kortom, ze namen dagelijks tal van financiële besluiten. Dus waarom zouden ze dat niet op hun werk kunnen?

Transparant?

Ik merkte op dat hij niet hoog genoeg opgeleid was om een infuus in mijn arm te steken of mij medicijnen toe te dienen. En dat als hij een maandje ziek zou zijn het ziekenhuis gewoon door zou draaien, maar dat alles in het honderd zou lopen als een paar verpleegkundigen een weekje ziek zijn. Dat was hij met me eens. Maar doorpratend bleek hij toch een duidelijk definieerbare zorg te hebben, want de dames aan het bed hadden volgens hem niet de mogelijkheid om zelfstandig financiële besluiten te nemen, omdat ze geen affiniteit met cijfers hadden. Ik vroeg hem toen of zijn financiële informatie dan wel transparant was. Dat was zijns inziens wel degelijk het geval. Iedereen die dat echt wilde kon bij de financiële gegevens, vertelde hij. Maar bijna niemand deed dat. Ik probeerde me een verpleegkundige te visualiseren. En ik kwam uit bij mijn zus Cécile, die al haar hele werkzame leven kraamverpleegkundige is. Haar dressoir staat altijd vol met kaartjes, bedankbrieven, knuffels en andere blijken van waardering van ouders. Zij snapt heel goed hoe het ziekenhuis reilt en zeilt. Weet precies wat er misgaat en waarom en hoe het beter kan. Toch wordt zij net als duizenden andere verpleegkundigen niet geconsulteerd bij grote besluiten. De loyaliteit van een verpleegkundige ligt dan ook vooral bij de ouders en de baby’s en natuurlijk bij haar directe collega’s. En die waarderen haar zeer. Kijken verpleegkundigen zoals mijn zus na een dag hard werken nog even op de server van het ziekenhuis hoe het met de cijfers staat? Nee. Heeft zij inzage in haar aandeel of het aandeel van haar afdeling in het resultaat? Nee. Komt dat door onwil? Nee, natuurlijk niet.

Belangrijker?

De meeste verpleegkundigen zijn net als jij en ik uitstekend in staat om financiële besluiten te nemen. Hooguit hebben ze daar in de context van het ziekenhuis misschien even wat hulp bij nodig. Beter nog zou het zijn als de cijfers op een manier gepresenteerd worden die meteen duidelijk is. Is mijn zus laagopgeleid? Integendeel. Ze heeft een hbo-opleiding en wordt jaarlijks bijgeschoold. Dat is vaker dan menig financieel directeur. En toch denkt zo’n goed verdienende financieel directeur dat hij belangrijker en hoger opgeleid is dan mijn zus, omdat hij verantwoordelijk is voor de financiën. Zouden de ouders van de pasgeboren baby’s daar ook zo over denken? Welnee. Maar door het denken in termen als hoger en lager opgeleid en door managementfuncties en financiële rollen belangrijker te maken dan de mensen die het echte verschil maken bij de cliënt, houden we een machtsafstand in stand die contraproductief werkt en volwassen gedrag in de weg staat. Spreek daarom liever over goed opgeleid in plaats van hoogopgeleid. Of maak onderscheid tussen theoretisch opgeleid en praktisch opgeleid. Maar vermijd waardeoordelen als hoog en laag. Want het enige wat telt, is of iemand de kennis en vaardigheden heeft om zijn werk te doen. Bron: Ondernemen met Impact Door: Arko van Brakel