Intervisie met digitale hulpmiddelen

Voordelen van online-intervisie

• Een urgent vraagstuk kan direct worden opgepakt, omdat een digitale ontmoeting makkelijker kan worden georganiseerd dan een fysieke ontmoeting. Als het niet mogelijk is elkaar te ontmoeten kan een intervisiebijeenkomst toch doorgaan, bijvoorbeeld bij internationale samenwerking.
• Sommige deelnemers voelen zich op afstand veiliger en uiten zich daardoor makkelijker: bij een lastig moment kan er letterlijk even afstand worden genomen.
• Een digitaal hulpmiddel kan het gesprek, de aantekeningen en de vragen vastleggen. Zo kan de intervisiebijeenkomst makkelijker worden vastgelegd, bijvoorbeeld via de chat voor de vragen die er worden gesteld, het whiteboard voor de aantekeningen, of de video van de hele opgenomen intervisiebijeenkomst. Dit kan een blijvend leerdocument vormen.

Tegelijkertijd is het een uitdaging ervoor te zorgen dat de intervisiebijeenkomst voldoende resultaten oplevert voor de casusinbrenger en de deelnemers. Voor zaken die bij een normale intervisiebijeenkomst gewoon lijken, is bij digitale intervisie andere aandacht nodig. Wij onderscheiden aandachtspunten voor het intervisieproces en aandachtspunten voor de techniek.

Aandachtspunten voor het intervisieproces

De intervisiebijeenkomst moet, net zoals bij reguliere intervisie, worden gefaciliteerd door een facilitator. Deze bewaakt het (groeps)proces en hij bewaakt dat de intervisiemethode goed wordt toegepast. Hij intervenieert en stuurt bij waar nodig. Hij zal met de groep afspraken maken die met name gelden voor digitale intervisie. Denk daarbij aan onderstaande punten:

• Groepsdynamiek. Digitale intervisie kent een andere groepsdynamiek. Non-verbaal gedrag is in een onlineomgeving moeilijker waar te nemen dan tijdens een normale intervisiebijeenkomst. Je kunt niet even je buurman aankijken of iets uitwisselen. Je kijkt allemaal naar voren en dat maakt het aangezicht al anders. Door elkaar praten functioneert niet,waardoor informatie verloren kan gaan. Eventuele emoties zijn moeilijker herkenbaar. Voor de facilitator is het lastiger om de groepsdynamiek continu te peilen en daarop in te spelen.
• Concentratie van iedereen. Onlinecommunicatie vraagt meer aandacht van de deelnemers, vanwege het lang kijken naar een scherm. Men moet scherper luisteren, omdat door elkaar praten stoort. Het vergt ook meer concentratie om de dynamiek erin te houden als de communicatie moet worden aangepast, bijvoorbeeld bij het om de beurt praten. Er kunnen meer afleidingen zijn, zoals iemand die binnenkomt of een huisdier dat het gezellig vindt erbij te zijn.
• Vertrouwelijkheid en veiligheid binnen de groep. Sowieso moeten er geen andere personen ‘meeluisteren’ of zich in de ruimte bevinden waar een van de intervisiedeelnemers zit. Daarnaast is het aan te raden om vaker te checken of iedereen zich veilig voelt in de groep, want dat is in een digitale setting moeilijker op te maken.
• Gebruik van een intervisiemethode. Niet alle intervisiemethoden lenen zich voor digitale intervisie, omdat de voorwaarden voor gebruik in een onlinesituatie niet kunnen worden gerealiseerd. Denk bijvoorbeeld aan Organisatieopstellingen waarbij de deelnemers in de ruimte worden opgesteld of Clinics bij het oefenen van nieuw gedrag. Methoden met meer structuur zijn wellicht beter passend, bijvoorbeeld de Tien-stappenmethode, Metaforen, Balint en Helpende vragen.
• Zorgvuldig formuleren. Bij intervisie op afstand moeten vragen en reacties zorgvuldig worden geformuleerd om de inhoud van de vragen goed te laten overkomen. Het is een groot voordeel als de personen elkaar al kennen. Dan weet iedereen van elkaar hoe de communicatie verloopt en wat gewoonten zijn. Bij een nieuwe groep is dit nog niet zo, dan vergt het extra aandacht. De onwennigheid om op afstand tegen/met anderen te spreken over persoonlijke, werkgerelateerde vraagstukken kan een drempel opwerpen. De facilitator kan met de groep bespreken hoe zij hiermee kunnen omgaan.
• Gespreksregels. De facilitator bespreekt de spelregels aan het begin van de bijeenkomst. Lang uitweiden of door elkaar praten is minder effectief bij digitale intervisie, een gesprek kan dan makkelijker rommelig worden. Er kunnen tekens worden afgesproken voor als iemand iets wilt inbrengen. Bijvoorbeeld een hand opsteken of het verzoek in de chat zetten.
• Log op tijd in en zorg ervoor dat de verbinding technisch werkt. Zo kan er op tijd begonnen worden.
• Persoonlijke behoeften, bijvoorbeeld de behoefte aan pauze, moeten vooraf worden afgesproken om te voorkomen dat een deelnemer plotseling uit beeld verdwijnt.

Aandachtspunten voor de technologie

• De gebruiksvriendelijkheid van het gekozen systeem. Er zijn verschillende digitale vergadersystemen. Zij hebben allemaal hun eigen kenmerken en soms beperkingen, zoals het aantal zichtbare mensen, chat- of whiteboardmogelijkheden of de beeld- en geluidskwaliteit. Zorg dat je als deelnemer bekend bent met de mogelijkheden van het systeem, er ervaring mee hebt en deze mogelijkheden adequaat kunt toepassen.
• De technische voorzieningen moeten in orde zijn. Voorkom technische/ technologische haperingen die leiden tot afwezigheid of het wegvallen van een deelnemer.
• De privacy van het gekozen systeem. De digitale omgeving moet goed beveiligd zijn in verband met het openbaren van persoonlijke vraagstukken. Informatie mag en kan niet (digitaal) worden vrijgegeven aan personen buiten de intervisiegroep. Maak hierover vooraf afspraken met de groep en neem hierbij de privacywetgeving in acht, zoals de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

Bron: Praktijkboek intervisie

Door: Monique Bellersen, Inez Kohlmann