Joseph Oubelkas was op het verkeerde moment op de verkeerde plek, waardoor hij 4,5 jaar onschuldig in een Marokkaanse cel zat. Maar wegkwijnen deed hij niet. Oubelkas overleefde door zijn optimisme, veerkracht en vermogen om te focussen. Die lessen brengt hij nu over op anderen.
De wereld ligt aan zijn voeten. Joseph Oubelkas, geboren in het Brabantse Raamsdonksveer, is in 2004 24 jaar oud. Na zijn hbo-opleiding Hogere Informatica start hij zijn eigen ITbedrijf. Dan vraagt een van zijn klanten hem een week per maand naar Marokko te gaan, om daar toezicht te houden op de bedrijfsprocedures. Dat wil Oubelkas, kind van een Nederlandse moeder en een Marokkaanse vader, wel.
Hij boekt een ticket en gaat. Het werk boeit hem. In december 2004, vlak voor kerst, zal hij weer teruggaan naar Nederland, naar zijn vriendin en zijn familie. Het is zijn laatste werkdag in Marokko als het gebeurt: ‘Ik ging ’s ochtends naar een van de bedrijven en zag daar mannen in uniform met pistolen zwaaien. Ik vroeg ze wat er aan de hand was. Ze wezen naar twee busjes, die vol lagen met bruine pakketjes. Het bleek om 8.000 kilo marihuana te gaan. Omdat ik uit Nederland kwam, wilden ze me wat vragen stellen. Ik moest mee naar het bureau, maar maakte me totaal geen zorgen. Totdat ik mijn veters uit mijn schoenen moest halen en mijn broekriem moest inleveren. Toen begon de nachtmerrie’, vertelt Oubelkas.
Overleven in een overvolle cel
Oubelkas moet zijn paspoort laten zien, de Marokkaanse politie wijst hem op de stempels: hij heeft 22 inreistegenover 17 uitreisstempels. Hoe kan dat? Een sluitende verklaring heeft hij niet direct en dus wordt Oubelkas opeens verdacht van grootschalige drugssmokkel. Na een schimmig en haastig proces krijgt hij tot zijn verbijstering tien jaar gevangenisstraf. ‘Ik zat opeens midden in een heel onwerkelijke film. Ze hadden die aanklacht tegen mij compleet verzonnen. Ik was zogenaamd ook in andere steden geweest, die ik in werkelijkheid nog nooit had gezien. En uiteindelijk had ik 11 inreis- tegenover 10 uitreisstempels. Dus dat klopte! Ze hadden een verdachte nodig en ik paste blijkbaar mooi in het plaatje.’
‘Omstandigheden bepalen niet mijn geluk’
In de overvolle, Spartaanse cel moet hij iedere dag zien te overleven, te midden van geweldsuitbarstingen en kakkerlakken, verstoken van iedere privacy.
‘Ik sprak geen woord Marokkaans. Dus ik begon met het leren van de taal. Dat leverde me respect op van mijn medegevangenen. Daarna ging ik een aantal van hen Engels leren.’ Later wordt Oubelkas ook tolk voor de directeur van de gevangenis en gaat hij sportlessen geven. Langzaam wint hij het vertrouwen van zijn medegevangenen. Zijn credo is dat de omstandigheden nooit en te nimmer zijn geluk zullen bepalen. ‘Ik maakte me meester van de situatie, zocht houvast door anderen te helpen en door goed voor mezelf te zorgen.’
400 brieven
Bij dat laatste wordt hij gesteund door de honderden brieven die zijn moeder hem gedurende zijn gevangenschap stuurt: ‘Ze maakte mij goed duidelijk dat ik moest blijven focussen op doelen en op het zetten van kleine stappen. Om het te doen met het weinige wat er wél beschikbaar was. Zonder haar brieven had ik het misschien niet gered.’
Uiteindelijk wordt Oubelkas na 4,5 jaar vrijgelaten. Zonder strafblad. Er is nooit enig bewijs tegen hem gevonden. De autoriteiten wisten waarschijnlijk wie er wél achter zat, maar de waarheid is nooit boven water gekomen.
Hij publiceert in 2011 zijn eerste boek, getiteld 400 Brieven van mijn moeder, dat inmiddels toe is aan de zestiende druk. Een regelrechte bestseller, waarin Oubelkas laat zien hoeveel kracht hij wist te putten uit die brieven van zijn moeder.
Waar rook is, is vuur
In 2014 verschijnt zijn tweede boek, Gezondheid, liefde, vrijheid. Het gaat over de periode ná zijn vrijlating en hoe je dan je leven weer oppakt; hoe belangrijk het is om samen te werken, in dialoog te gaan met de mensen in je directe omgeving. En hoe om te gaan met verandering en tegenslag. Oubelkas: ‘Eenmaal terug in Nederland was het best lastig om mijn oude leventje weer op te pakken. Ik had bij sommige mensen de schijn tegen: want wie gaat nou iemand geloven die in de gevangenis heeft gezeten? En dan ook nog iemand die een Marokkaanse achtergrond heeft? Waar rook is, is vuur. Ik geef iedereen die dat wil denken, de ruimte. Maar dat gaat niet vanzelf, daar heb ik wel tegenop moeten boksen.’
Snel schakelen
Inmiddels geeft Oubelkas geregeld lezingen, voor onder meer bedrijven, scholen en sporters. ‘Ik kan mensen helpen met mijn verhaal, zo heb ik gemerkt. Want iedereen maakt vroeg of laat wel iets ingrijpends mee. Of het gaat om een scheiding, het verlies van een kind, een faillissement, noem maar op. Hoe ga je daarmee om? De kunst van het leven is om vanuit het niets toch telkens weer iets op te bouwen.’
Over een gebrek aan media-aandacht hoeft Oubelkas niet te klagen. Op zijn website staat een lange lijst met optredens in radio- en tv-programma’s (onder andere Pauw en Witteman, Hart van Nederland en Editie NL) en interviews in allerlei landelijke en regionale kranten en bladen.
Zijn periode in Marokko is een vast onderdeel van zijn leven geworden, zegt Oubelkas: ‘Dit kan ik nooit meer wegpoetsen, en dat wil ik ook niet. Die jaren heb ik zelfs omarmd. Het is zoals het is en ik heb er gelukkig een verrijking van kunnen maken. Dat gun ik iedereen.’
Is hij erg veranderd? ‘Dat vroeg ik laatst aan mijn moeder. Ze vindt dat ik nog steeds dezelfde Joseph ben. Ik merk wel dat ik nu veel makkelijker kan relativeren. En dat ik heel snel kan schakelen als het moet. Dat is iets wat ik me in de cel heb moeten aanleren om te kunnen overleven.’
Joseph Oubelkas schreef na zijn gevangenschap in een Marokkaanse cel twee boeken: ‘400 Brieven van mijn moeder’ en ‘Gezondheid, liefde, vrijheid’. Hij is een van de sprekers van het 20e Nationaal Kwaliteitscongres, op 26 mei in Arnhem. Oubelkas zal met zijn ervaringen inzoomen op ‘mentale overlevingskracht’ en hoe wezenlijk dat is voor ondernemerschap, maar ook voor vele andere aspecten van het leven.
