De meeste organisaties zijn gestoeld op een businessmodel dat wordt gedreven door omzet en winstmaximalisatie. Dit is echter niet de enige manier om succesvol een bedrijf te runnen. Sociaal onderneemster en auteur Judith Manshanden ontwikkelde een businessmodel dat is is gericht op verbondenheid, een businessmodel dat mensen samenbrengt rondom een inspirerend doel. Ze schrijft erover in haar boek ‘Tijd voor nieuwe zaken’.
Zeg eens eerlijk: ken jij werknemers die iedere ochtend enthousiast naar hun werk gaan om aandeelhouderswaarde te realiseren? Ken jij mensen die er warm voor lopen om geld te verdienen voor een ander, over de rug van een klant of ten koste van het milieu? Waarom hebben de meeste bedrijven dan toch een businessmodel dat op deze principes is gestoeld? Een businessmodel dat hun eigen belang boven dat van de klant of hun omgeving stelt. Het erge is, dit komt niet alleen voor in financieel gedreven sectoren als het bank- en verzekeringswezen, het gebeurt nota bene ook in de publieke sector en zelfs in de zorg!Leiderschap
Dit gedrag komt doordat veel organisaties ‘los’ staan van hun omgeving. Ze maken daardoor keuzes die vooral gericht zijn op hun eigen belang. Wanneer we onszelf gaan zien als verbonden met anderen en met onze omgeving, dan zul je meer zorgdragen voor je omgeving. Daar horen andere keuzes bij, weet Manshanden uit ervaring. ‘Ik werkte als strategieconsultant bij Boer & Croon en hield me bezig met de thema’s leiderschap en organisatieontwikkeling. In feite zou je het dan met klanten moeten hebben over een inspirerend doel waarmee je medewerkers en klanten aan je bindt, maar de werkelijkheid was dat het vooral ging om hoe bedrijven zo snel mogelijk geld konden verdienen. Ik miste de verbinding met andere mensen en de omgeving en vervreemdde langzaam maar zeker van mezelf.’ Alle reden om ontslag te nemen, zonder dat ze op dat moment wist wat ze ging doen om brood op de plank te krijgen. Hoewel, ze was in haar vrije tijd al met GEEF Café bezig en ze had allerlei ideeën over hoe je op een duurzame manier een boterham kunt verdienen en tegelijkertijd iets goeds kunt doen voor de wereld om je heen. Die ideeën had ze al eens in de vorm van een braindump aan papier toevertrouwd. Zonder baan en zonder vast plan had ze tijd om met die ideeën wat te doen.‘Pay as you can’
Twee ervan werden concreet. Het ene was het schrijven van een boek, het andere was om GEEF Café te professionaliseren en zelf ondernemer te worden volgens haar eigen principes. Ze vertelt: ‘Geven, helpen en delen zitten in onze genen. We voelen ons goed als we wat voor een ander doen. Het draagt zelfs bij aan onze gezondheid. Het vreemde is alleen dat het niet in ons economische systeem zit. Het economische systeem is nog gebaseerd op wat wij mensen evolutionair geleerd hebben om te doen in tijden van schaarste: zoveel mogelijk zelf vergaren want dan is de kans op overleving het grootst. Er is vandaag de dag in de westerse wereld nauwelijks nog schaarste, maar het economische model bestaat nog wel. Dat model is gebaseerd op ego, op zoveel mogelijk voor jezelf willen houden. Terwijl het voor je welbevinden beter is om te delen. Dat is waarom velen zich ongelukkig voelen in hun werk en sommigen er zelfs ziek van worden. Ik ben op zoek gegaan naar een businessmodel waarin ik op een eerlijke manier geld kan verdienen, naar een model dat niet alleen is gestoeld op financiële waarde maar ook op sociale en maatschappelijke waarde.’ Ze vond dat in het ‘pay as you can’-model en zette GEEF Café op. In Amerika draaien al tientallen restaurants succesvol op dit concept. Het behelst dat er op de menukaart geen prijzen staan, maar dat mensen betalen naar draagkracht en naar wat zij voor een kopje koffie, lunch of diner over hebben. ‘Het blijkt dat 80 procent van de bezoekers de prijs betaalt die een restaurant nodig heeft om gezond te draaien of meer. Slechts 20 procent betaalt minder en in de regel zijn dat mensen die weinig geld hebben. Zij hebben de mogelijkheid om op een andere manier een bijdrage te leveren, bijvoorbeeld door te helpen in de bediening of met de vaat. Er zijn nauwelijks klanten die misbruik maken van het systeem’, vertelt ze inmiddels uit eigen ervaring.Tijd voor nieuwe zaken
Deze eigen ervaring als ondernemer gecombineerd met de vele inzichten die zij opdeed tijdens haar reizen en in haar periode als strategieconsultant leidde tot Tijd voor nieuwe zaken, een boek over sociaal ondernemerschap. Het beschrijft een transitiemodel van een commerciële naar wat Manshanden noemt een verbonden organisatie.
