Klokkenluiden, de definitie en mogelijke gevolgen

Het melden van (mogelijke) bedrijfsfraude of andere gevaarlijke of onwenselijke situaties, wordt vooral sinds het schandaal bij Enron in 2001 als een belangrijk middel gezien om onjuiste handelingen aan het licht te brengen. Omdat mensen op de werkvloer vaak beter zicht hebben op wat er in de organisatie gebeurt dan het management, is het voor de hand liggend dat in veel gevallen fraude eerder ontdekt wordt door de directe collega’s dan door de bovenste lagen van de organisatie.

Om het klokkenluiden goed te kunnen toepassen is het belangrijk dat iedereen binnen het bedrijf weet dat melding van mogelijke fraude of een misstand op een eenvoudige wijze kan gebeuren en dat dit een belangrijk onderdeel is van het beleid van organisaties. Dit moet de drempel verlagen voor werknemers om verdachte praktijken te melden. Daarnaast moeten werknemers kunnen vertrouwen op het feit dat hun identiteit in bescherming wordt genomen door de ondernemer, om interne afrekeningen tegen te gaan.

Niet alleen voordelen voor klokkenluiders

Klokkenluiden heeft als voordeel dat misstanden sneller en beter aan de kaak worden gesteld, maar biedt niet alleen maar voordelen. Nadeel is dat er een cultuur ontstaat, waar personen negatief staan tegenover klokkenluiders, en de klokkenluider in kwestie hiermee in diskrediet brengen. Vaak zal een werknemer die verdachte praktijken binnen een organisatie naar buiten brengt niet langer welkom zijn in het bedrijf en hiermee door het klokkenluiden zijn of haar baan verliezen. Dit geeft een extra drempel om dergelijk nieuws naar buiten te brengen. Het stimuleren van het klokkenluiden door middel van een financiële bonus is ook geen goede optie omdat dit kan leiden tot het melden van valse fraude en het — door persoonlijke motieven gedreven — mensen beschuldigen van frauduleuze praktijken (Sierre, 2008).

Stakeholders zijn steeds kritischer in het kijken naar organisaties. Als er binnen een bedrijf misstanden worden gepleegd, zal dit door de stakeholders als negatief worden ervaren en loopt het bedrijf (imago)schade op met alle gevolgen van dien. Om de continuïteit van de organisatie te waarborgen is het van belang dat misstanden en fraude tot een minimum worden teruggedrongen. Een goed beleid waarin het klokkenluidersprincipe wordt gestimuleerd kan hieraan bijdragen.

Bron: Inleiding in maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen

Door: Jan Jonker