Innoveren op een manier die breed omarmd wordt vraagt om creativiteit, volharding en een goed beeld van wat je ermee wilt bereiken. Soms ontstaat succesvolle innovatie bij toeval. De Frisbee begon als taartvorm. Post-Its kwamen voort uit een mislukt superlijmexperiment. Maar om de grote maatschappelijke uitdagingen aan te gaan is vaak meer nodig dan geluk.
Klimaatverandering, vergrijzing, de energietransitie, sociale ongelijkheid, pandemieën – het zijn stuk voor stuk waanzinnig complexe problemen die een heleboel mensen aangaan en verregaande impact kunnen hebben op onze samenleving. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moeten oplossingen niet alleen innovatief zijn, maar vooral ook aansluiten bij de maatschappij. Tenslotte heeft niemand iets aan een goede oplossing die door niemand wordt gebruikt.
Werk niet vanuit de oplossing
Een goede oplossing begint zelden bij technologie. Zelfs de beste technologie kan geen probleem oplossen als niet glashelder is wat de uitdaging precies inhoudt, welke toegevoegde waarde nu precies gezocht wordt of als er geen acceptatie bij de doelgroepen is.
Dit geldt dubbel voor de gewichtige uitdagingen waar we als maatschappij voor staan. Vanuit PA Consulting werken we geregeld mee aan uitdagingen met grote maatschappelijke impact, waar we niet alleen een oplossing voor bedenken, maar waarbij we ook helpen die concreet en uitvoerbaar te maken. Een grondige probleemanalyse is daarbij altijd de eerste stap.
Neem gentherapie. Het leidt in potentie tot gepersonaliseerde behandelingen tegen zeldzame ziektes en vormen van kanker. Maar hoe past het binnen de maatschappij? Hoe maak je deze behandelingen economisch vatbaar op grote schaal, zonder te tornen aan die gepersonaliseerde insteek? Hoe zorg je dat het betaalbaar wordt voor de bevolking? Pas toen we deze vraagstukken hadden opgelost, kon dit innovatieve project de fase van experimentele behandeling voorbijgaan.
Nog een voorbeeld: waterzuivering. Het Australische Water Source had een innovatieve oplossing, maar kon deze niet implementeren waar het nodig was vanwege de gebrekkige lokale infrastructuur. Hun oplossing is passend gemaakt door waterzuiveringsinstallaties decentraal te maken met behulp van het Internet of Things, zodat ook mensen die ‘off the grid’ wonen toegang krijgen tot schoon drinkwater.
Niets meer missen?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief
Ook timing is een belangrijke factor. Vanuit PA hebben we ruim 10 jaar meegewerkt aan de ontwikkeling van Airora, een technologie die virussen en bacteriën doodt. Ziekenhuizen vonden de technologie weliswaar interessant, maar zagen er de noodzaak niet van in. Als er een uitbraak plaatsvond, gooiden ze liever een afdeling dicht: niet erg handig, maar goedkoper en over het algemeen afdoende. Toen kwam COVID-19 en werd de oplossing plotseling wél als passend gezien. Het initiatief werd weer opgestart en doorontwikkeld. In het hernieuwde partnership hebben we in enkele maanden tijd de technologie, de go-to-market en het prijsmodel klaargestoomd, inclusief de implementatie van veelbelovende pilotprojecten in ziekenhuizen.
Leren innoveren voor de maatschappij
Maatschappelijke innovatie is een speciale tak van sport waar een heleboel factoren succesvol moeten samenkomen: uitdaging, oplossing en een match met de maatschappij. Als we als maatschappij vooruit willen, is het essentieel dat we op deze manier naar uitdagingen leren kijken. Dat is een van de redenen waarom PA Consulting jaarlijks de Raspberry Pi competitie voor scholen organiseert, waarin wij scholieren vragen om met behulp van technologie een oplossing te verzinnen voor een maatschappelijk probleem. Om te winnen is het niet voldoende met een technisch vernuftige of ‘coole’ oplossing te komen. Wat we vooral willen zien is dat de deelnemers zich zorgvuldig hebben verdiept in het probleem voordat ze aan een passende oplossing beginnen te werken.
Leren alle aspecten van een uitdaging te overwegen, en ook oog te hebben voor de maatschappelijke context, is een essentiële eigenschap om technologie succesvol in te zetten voor maatschappelijke innovatie.
Ernst Brand, public sector expert bij PA Consulting
Stichting MeeleefGezin is daar een voorbeeld van. Het komt voort uit de praktijk in de GGZ, dus de maatschappij die ‘er om vraagt’ door goed te luisteren naar cliënten/ouders. Waar ligt hun behoefte? Als zij weten dat ze 1x in de week een steun in de rug krijgen, zij even tijd voor zichzelf hebben en stress kan afvloeien, houden zij het ouderschap goed vol vooral in de eerste 1000 dagen in het leven van het kind (gerekend vanaf de conceptie). Een gezin dat de basis helpt verstevigen en ouders, die vaak zelf als kind geen goed voorbeeld hebben gehad, een voorbeeld geven op gelijkwaardig niveau: de ouders kennen hun kind het beste. En een project dat bijdraagt aan het uitbreiden van het netwerk, dat in deze gezinnen vaak ontbreekt. Dat is een nieuw innovatief project speciaal voor deze specifieke doelgroep. Geen uithuisplaatsing, waar alle ouders met psychische problemen bang voor zijn. Beperken van intergenerationele overdracht van psychische klachten. Gezonde contacten die veerkracht versterken. Een duidelijke visie gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Het draagt bij aan het omlaag brengen van de zorgkosten. Het wordt gemonitord en krijgt op een 10-puntsschaal een 8 à9 en ouders geven een hogere waardering nog dan de meeleefgezinnen zelf: de doelgroep ouders met psychische problemen dus.
Nu wil je deze impact laten toenemen en loop je aan tegen de decentralisatie waarbij iedere gemeente z’n eigen stokpaardjes heeft. Wel preventie -, niet preventie minded is. Een begroting per jaar bekijkt en de positieve uitwerking meer op termijn zichtbaar wordt en zoekt naar de goedkoopste vorm en de kwaliteit die voor deze doelgroep nodig is niet meeweegt. Deze gezinnen zijn gebaat bij continuïteit en duurzaamheid.
Zij hebben doorgaans het vertrouwen in andere mensen verloren. De gemeente maakt ook deel uit van de maatschappij. Als je direct én op termijn geld kunt besparen, verwacht je toch meer medewerking? Als er in de Tweede Kamer in april 2019 een motie van Attje Kuiken unaniem wordt aangenomen voor projecten zoals MLG met het voorstel voor onderzoek en voor het onder de aandacht brengen van de VNG om gemeenten hierin te stimuleren, verwacht je toch dat het op gang gaat komen? Maar de VNG heeft weinig te zeggen, wan t alle gemeenten mogen hun eigen plan trekken. Dan dreigt dit maatschappelijk gedragen project weer voorbij te gaan. Een landelijk congres om de impact te delen, in aanwezigheid van de Koningin kan dat niet voorkómen.
Mogelijk heeft u daar nog een goede raad voor?
Een nieuw maatschappelijk project, ‘Begin bij het Gezin’, luisteren naar ouders om het probleem überhaupt te kunnen begrijpen en verbinding tot stand te brengen is weer ontstaan vanuit de maatschappij, de cliënten waaraan wij hulp willen verlenen, waar de zorg op gericht is en ook moet zijn. De deskundige professionals meer op de voorgrond en niet de managers. Gepersonaliseerde hulp gevraagd door de ouders en uitgevoerd door professionals over de grenzen van hun organisatie heen, een klein vast team, een leer-werkomgevng en ouders die zelf de regie hebben over hun dossier en het vaste team betrekken en uitnodigen, ook schulden en woonproblemen, armoede wordt aangepakt. Ieder vanuit zijn eigen deskundigheid en leren van elkaar.
Dat brengt de menselijke maat weer terug. Er komt binnenkort een pagina als positief Praktijkplatform gekoppeld aan Vakblad Vroeg (www.vakbladvroeg.nl/beginbijhetgezin).
Graag hoor ik of ook daarover nog goede gedachten zijn te delen.