De manier waarop je een omgevingsproces inricht, is afhankelijk van de context waarbinnen je opereert. Er zijn verschillende trends te onderscheiden in de manier waarop mensen met elkaar omgaan en communiceren, hoe zij informatie ontvangen en beoordelen. In dit artikel noemen we drie maatschappelijke trends die van invloed kunnen zijn op de inrichting van het omgevingsproces.
Trend 1: Opkomst tegenstrijdige feiten
Wat is er waar van die cijfers van het CBS over de werkeloosheid? Of over de criminaliteit in grote steden? Is het echt noodzakelijk om kinderen in te enten? En klopt het wel wat het RIVM beweert over de elektromagnetische straling van die hoogspanningsleiding? Of over corona?
Veel minder dan voorheen worden gegevens die gezaghebbende organisaties of mensen naar buiten brengen, voor waar aangenomen. De vuistdikke rapporten met argumenten en onderbouwd met cijfers maken lang niet zoveel indruk meer. Er is veel tegenstrijdige berichtgeving, waardoor men vaak door de bomen het bos niet meer ziet. Het doelbewust verspreiden van nepnieuws om een reactie uit te lokken draagt nog verder bij aan deze verwarring. Wat is nou waar en wat niet? Met het wegvallen van het gezag van de expert, worden de eigen oordeelsvorming en factchecking steeds belangrijker. Al dan niet betrouwbare informatie die helpt bij de vorming van een eigen mening is vaak eenvoudig te vinden. De eigen mening krijgt hierdoor vaak dezelfde status als die van de expert. Maar hoe kom je tot een gemeenschappelijk gedragen standpunt bij ingewikkelde vraagstukken als iedereen vaart op verschillende feiten?
Trend 2: De kracht van sociale media
Ervaringen worden razendsnel gedeeld. Dit kan tot snelle weerstand leiden. Spreek vijf mensen op een informatiemiddag, diezelfde avond kunnen vijfhonderd mensen door middel van een tweet op de hoogte zijn van wat er is besproken. De kracht van sociale media hierin is groot. Een like bij een protestactie tegen de komst van windmolens is zo gedaan. Net als het op een Facebookpagina posten van een foto van een incident in de bouwput van een nieuw aan te leggen tunnel.
Internet heeft een ruimte gecreëerd waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en met elkaar in discussie kunnen gaan. Alleen vindt er geen selectie plaats bij de voordeur. Het lijkt wel dat mensen steeds vaker en gemakkelijker hun mening uiten, over van alles en nog wat. De drempel om je stem te laten horen is laag. Dat kan met naam en toenaam, maar ook anoniem of zelfs met een nepaccount. Er is op sociale media niet de noodzaak te luisteren of iemand uit te laten spreken. Dit zorgt voor een andere dimensie in de omgang tussen mensen en brengt nieuwe vragen met zich mee hoe binnen deze context om te gaan met mensen en groepen met verschillende belangen, kennis en standpunten.
Trend 3: Steeds meer samenwerking tussen organisaties en burgers
Steeds meer publieke organisaties en bedrijven werken samen met burgers en maatschappelijke organisaties om vraagstukken op te lossen. Dit is vaak een ingewikkeld samenspel, omdat partijen niet altijd verantwoordelijkheden
willen delen of macht uit handen willen geven. Publieke organisaties en bedrijven worstelen met hun rol. Zij willen
graag als partner samenwerken in zogenaamde horizontale netwerken, maar krijgen dit niet altijd goed georganiseerd, waardoor zij als onvoorspelbaar of dwingend ervaren kunnen worden. Het kan bijvoorbeeld lijken dat zij halverwege de rit, als het spannend wordt, toch niet de benodigde middelen ter beschikking willen stellen, of de regelruimte willen
inperken, omdat het niet past in het gangbare kader. Praktisch kan dit betekenen dat mooie initiatieven, zoals nieuwe zorgvoorzieningen of de productie van lokale energie, voortijdig stranden.
Deze drie trends komen uit het Canvas Omgevingsmanagement. In dat boek staan nog meer trends die invloed hebben op het Omgevingsproces.
Bron: Canvas Omgevingsmanagement
