Manon Ruijters is benoemd tot hoogleraar Leren, ontwikkelen en gedragsverandering. Vrijdag sprak zij haar inaugurele rede, oratie, uit over Leren in verandering, over lerende organisaties, professionele teams en goed werk.
Ruiters is auteur van de boeken Je binnenste buiten en Liefde voor leren. Uit dit laatste boek hier een fragment:Leren even vrij van werk
Over het deelnemen aan opleidingen hoor je niet alleen geklaag (zoals weleens het beeld is dat ontstaat) over tijdsverlies, verplichting en gebrek aan relevantie voor de praktijk. Even zo vaak hoor je: ‘Het is ook wel lekker, even er tussenuit, gewoon even rust, geen veertig dingen die je moet doen, even tijd om stil te staan en na te denken.’ Leren is dan even vrij van werk. Overigens is dat ‘vrij’ ook betrekkelijk. Want, is het vaak niet zo dat conferentiedagen rustig drie dagdelen beslaan en dat je ineens niet meer vrij bent om te bepalen wanneer je naar het toilet kan, of er tijd is om een sigaret te roken of even te babbelen. Goed beschouwd is opleiden niet vrijer dan werken, maar kent het een andere dynamiek.Verschil in dynamiek
Die afwisseling, dat verschil in dynamiek, is soms heel welkom en erg op z’n plaats. Maar het is ook goed eens kritisch te kijken naar het systeem dat rond een opleiding ontstaat, om hier vervolgens bewust keuzes in te maken. Je zou namelijk over die leerwereld even gemakkelijk kunnen zeggen dat er andere regels gelden, regels die vaak paternaliseren en regelrecht in strijd zijn met enige vrijheid van beweging en eigen verantwoordelijkheid. Dus als je als organisatie zelfsturing, actieve betrokkenheid, ondernemingsgeest, proactief handelen of soortgelijke waarden in je vaandel draagt, is het dan niet zaak om ook de leerwereld anders in te richten en niet te laten dicteren door traditie of de regels van het conferentiecentrum? Wanneer we bezig zijn om de kloof tussen leren en werken te verkleinen, of om leren niet langer een onderbreking van werk te laten zijn, dan vraagt dat niet alleen om het ontwerpen van inhoud, maar ook om het zorgvuldig vormgeven van de totale context. In de alternatieve manier van denken over ons vak gaat het erom de eigenaardigheden van leren en werken (het leersysteem en het werksysteem) zo bewust mogelijk te benutten. Soms betekent dat gericht kiezen voor het een of het ander en soms de verschillen tussen leren en werken verkleinen of leren in het werk brengen. Maar er is meer:- Vraag je eens af wat het betekent om de persoon die aan het leren is serieus te nemen als volwassen en verantwoordelijk mens in de context van een conferentieoord.
- Overweeg of iets ook ‘vanzelf’ geleerd wordt, simpelweg door de affordance van de werkplek.
- Overweeg hoe het eruitziet om in werk en leren van dezelfde spelregels uit te gaan.
