De Brunel zeilboot voer achteraan in de eerste helft van de Volvo Ocean Race 2018. Tot aan Auckland. Er kwam een ommekeer en Brunel streed tot de laatste etappe mee om de eindzege. ‘Toen de urgentie echt heel groot werd, was er ruimte voor verandering’, vertelt Anje-Marijcke van Boxtel over die ommekeer.
Van Boxtel was teamcoach bij Team Brunel. Bouwe Bekking, één van Neerlands meest ervaren zeezeilers, was de schipper. In eerdere edities van de Ocean Race was zijn wil als kapitein ook wet: command & control was lang de norm in de scheepvaart. Op de nieuwe generatie zeilboten van de Ocean Race kan dat niet meer. De boten zijn zogenoemde ‘one design’. Alle boten zijn exact hetzelfde en het komt dan meer dan ooit aan op de mensen.
Leiderschap
Dat was te zien. Nog nooit waren de wedstrijden tijdens de Volvo Ocean Race zo spannend. Sommige etappes werden na weken zeilen pas in de haven beslist. Voor Bekking betekende het dat hij als schipper zijn leiderschapsstijl moest aanpassen. Voor zijn crewmembers betekende het dat ze meer leiderschap moesten laten zien. Dat inzicht kwam onder meer in Auckland, toen de Brunel achterin het veld voer.
Anje-Marijcke: ‘We hebben toen met z’n allen indringende gesprekken gevoerd. Het team bestond uit een enorm gevarieerde groep crewleden. Babyboomers versus oude zeerotten. Mannen en vrouwen. Zeilers die de America’s Cup gewend waren; wedstrijdjes van een paar uur en nu opeens weken op zee. Wanneer je zo’n diversiteit wilt benutten vergt dat een andere aansturing.’
Vertrouwen en regie
Om het maximale uit de boot te halen, moet je ook het maximale uit het team halen, was de conclusie. Dat kan alleen met vertrouwen van de leiding en dat mensen zelf regie nemen.
Je moet eerst jezelf leren kennen, voordat je een ander leert kennen. Je eigen kompas kennen voor je een teamkompas kunt zetten.
Van Boxtel: ‘Leiderschap zit in iedereen, niet alleen in een schipper. Het is de truc om dat leiderschap bij iedereen los te weken. Dat is in Auckland gebeurd. Daarna ging het vliegen. Je moet eerst jezelf leren kennen, voordat je een ander leert kennen. Je eigen kompas kennen voor je een teamkompas kunt zetten. Daar moet je soms diep voor gaan. En meer bespreken dan je gewend was om te doen. Want samenwerken is zoveel meer dan naast elkaar doen waar je goed in bent.’
Procesmanagement is teamwerk
Oceaanzeilen is de meest uitdagendste teamsport die er is. Elk moment gebeurt er wel wat op zee, en je moet je constant aanpassen aan elementen waar je geen controle over hebt.
Als schipper kun je niet alles overzien, heb je de ogen, oren en brein van een bemanning nodig om steeds slimme beslissingen te nemen. Ga je leiderschap delen om als team voortdurend in ontwikkeling te zijn. Zo kun je agile (wendbaar) zijn.
In het bedrijfsleven is het niet anders dan op die boot. Onze VUCA-wereld is net zo weinig voorspelbaar als de omstandigheden op de oceaan.
Anje-Marijcke: ‘In het bedrijfsleven is dat niet anders dan op die boot. Onze VUCA-wereld is net zo weinig voorspelbaar als de omstandigheden op de oceaan. In onze uitdagende VUCA-wereld is het voortdurend bezig zijn met het optimaliseren van processen de verantwoordelijkheid van ieder van ons. Het vraagt in alles wat we doen een bewustzijn van continue aanpassing, verandering, vernieuwing.
Wanneer je de oceanen bevaart in de uitdagendste zeilrace ter wereld is procesoptimalisatie je veiligheid, je snelheid, je voortdurende leercurve.
Het draait om de mensen
‘Andere teams zijn net zo briljant, maar net als de big boats van de Volvo Ocean Race, is er in het zakelijke leven steeds minder onderscheid in de tooling. De hardware is meer en meer hetzelfde, het draait om de software; de mensen. Die maken het verschil. Dus heb je excellente vaklieden nodig. Mensen die zich voortdurend blijven ontwikkelen. Mensen die creativiteit en slagkracht uit de samenwerking halen. Dat kun je als leider/manager/schipper niet alleen. De metafoor van de Volvo Ocean Race en het bedrijfsleven gaat in zo veel gevallen op. Als bedrijven vandaag de dag niet slim navigeren, worden ze voorbij gevaren.’
Wanneer je de oceanen bevaart in de uitdagendste zeilrace ter wereld is procesoptimalisatie je veiligheid, je snelheid, je voortdurende leercurve.
Teamkompas
Voor Anje-Marijcke begint leiderschap met je eigen kompas bouwen. ‘Richting motiveert steile leercurves en (stijl)flexibiliteit. Oók voor de mensen die je leidt. Je komt verder als je anderen helpt ook stappen te zetten. En als je vervolgens de systemen versterkt. Dat vereist zelfinzicht, inzicht in menselijke netwerken en verbindende kwaliteiten. Dat geldt voor een boot, maar zeker ook voor een organisatie.’
Ego-flexibiliteit
Bouwe’s leiderschap werd gechallenged toen Team Brunel niet presteerde. Hij moest als leider transformeren. Van “zeegod Neptunus” moest hij ondersteunend worden aan zijn team.
Dat is ook voor businessleaders een enorme transformatie. Het vraagt grote ego-flexibiliteit. Gemotiveerd door intrinsieke passie voor het vak en de wil te excelleren maakte Bouwes die slag en daagde zijn crew uit hetzelfde te doen. Op hun nieuwe teamkompas creëerden ze na Auckland een zeer steile leercurve.
De teamperfomance van Brunel werd uiteindelijk beloond met een derde plek overall, waarbij de zege in de laatste uren uit de handen glipte. Omdat de concurrentie ook niet stil zat en wendbaar was. Het draait om de details. Zowel in het zeilen als in het bedrijfsleven.
Anje-Marijcke van Boxtel, organisatiepsycholoog, werkt in alle hoeken van de wereld als thought leader, executive (team)coach en spreker. Ze zet zich in om leiders en teams te helpen hun positieve impact te vergroten. Haar speelveld vindt ze vooral in de top van het bedrijfsleven, maar ze maakt ook graag uitstapjes naar de topsport. Ze is coach van het Team Brunel in de Volvo Ocean Race en publiceerde o.a. ‘Goud, potentieelontwikkeling voor mensen en de organisaties waar zij werken’ en ‘A sea change, Team Brunel in de Volvo Ocean Race’.
Anje-Marijcke van Boxtel is een van de sprekers van het 14e Jaarcongres Procesmanagement.
