Met Deep Democracy nodig je mensen uit om tegenstellingen uit te spreken. Het is dan ook belangrijk om met elkaar het juiste klimaat te scheppen om het werkelijke gesprek te kunnen voeren.
Uitgangspunten deep democray
Ik gebruik hiervoor een aantal uitgangspunten. Soms door ze expliciet te benoemen en in ieder geval door ze te laten doorklinken in mijn taal en handelen. Wanneer er diepe conflicten en veel emoties spelen, raad ik aan ze wel expliciet met de groep te bespreken, om ervoor te zorgen dat mensen vanuit een positieve intentie de verschillen willen onderzoeken. Van het onderstaande rijtje zijn de eerste drie geformuleerd door Myrna Lewis (2008). De overige principes heb ik vrij vertaald uit het werk van Margaret Wheatley (2009).
- Niemand heeft het monopolie op de waarheid. We blijven nieuwsgierig naar onze eigen redenering en die van anderen. We zijn bereid onszelf te verrassen. Bovendien weten we dat we elkaar nodig hebben. Alleen onze eigen kennis is niet genoeg om met de complexe realiteit om te gaan. We kunnen onze gezamenlijke vragen niet in ons eentje oplossen. Er is altijd iemand die iets ziet wat de rest van ons niet ziet. We willen er alles aan doen om deze afwijkende mening te horen. Het kan wel eens de doorbraak zijn.
- We gaan in gesprek om onze relatie te verdiepen. We blijven in relatie. In conflicten zijn we soms geneigd elkaar kwijt te raken. We hebben onze rollen als ‘manager’, ‘medewerker’ en ‘expert’. Tegelijkertijd zien we onszelf naast collega ook als mens, en daarin zijn we gelijk. We zijn nieuwsgierig naar elkaars verhalen, ook als deze pijnlijk zijn om te horen. We gaan kritiek niet uit te weg. We proberen aandachtig te luisteren, omdat dit een ruimte creëert die uitnodigt tot meer inzichten en het delen van informatie.
- We zijn bereid met elkaar te leren. We leren ieder over onszelf en samen over elkaar. Als iemand iets zegt wat we gek of stom vinden, weten we dat we hierover iets te leren hebben. Immers, wanneer we iets horen waar we nog nooit aan hebben gedacht, biedt dit een kans om nieuwe inzichten te krijgen. Leren is soms pijnlijk en ongemakkelijk. Het is goed dit te beseffen voordat we met elkaar in gesprek gaan.
- We zullen het tempo van het gesprek af en toe vertragen. Hierdoor kunnen we horen en tot ons door laten dringen wat er nu echt wordt gezegd. We maken ruimte voor reflectie, om na te kunnen denken over de beste vervolgstappen. Daarmee breken we met de gewoonte om snel over te gaan tot (ondoordachte) besluiten. Vertraging gaat vrijwel altijd vooraf aan versnelling.
- We hebben elkaars hulp nodig om betere luisteraars te worden. We erkennen dat luisteren niet makkelijk is. Door dit besef aan het begin van het gesprek met elkaar te delen wordt het makkelijker om te luisteren. Bovendien hebben we elkaar nodig om beter te leren luisteren. Luisteren doe je samen.
- Praten en luisteren zijn menselijk. Door de dagelijkse drukte, structuren en procedures in organisaties hebben we onszelf allerlei gedragingen aangeleerd die gesprekken moeilijk maken, zoals te snel praten, elkaar onderbreken, de tijd vullen met monologen, et cetera. En velen van ons zijn hiervoor beloond met meer macht en aanzien. Wanneer we echter meer wijsheid en gezondere relaties willen, zullen we met deze gewoontes moeten breken en weer gewoon naar elkaar en onszelf gaan luisteren.
- We gaan ervan uit dat het af en toe chaotisch is. Mensen zeggen zeker in het begin van gesprekken dingen die ogenschijnlijk helemaal niks met elkaar te maken hebben. Onze gedachten en associaties volgen nu eenmaal geen rechte lijnen. Wanneer we dit denkproces te snel proberen te structureren, verliezen we de rijkdom aan nieuwe inzichten en volgen we te veel het verhaal dat we al kennen. We luisteren zonder meteen te willen begrijpen en we vertrouwen erop dat de ordening zich vanzelf aandient. Door de behoefte aan heldere categorieën en begrijpelijke gedachten (tijdelijk) los te laten kunnen dingen vloeibaar worden en nieuwe inzichten vorm krijgen.
Door het herhalen van deze principes ontstaat er ruimte voor gesprekken die de bestaande werkelijkheden uitdagen, veranderingen initiëren en problemen oplossen. Wanneer we toestemming hebben om mens te zijn, met alle twijfels, meningen en gevoelens die daarbij horen, komen we tot verbinding en nieuwe inzichten. Door dromen, emoties en onzekerheden evenveel ruimte en waarde te geven als de rationele argumenten ontstaan gezonde ecosystemen waarin mensen tot bloei kunnen komen. Bij Deep Democracy en inclusief leiderschap maak je geen keuze tussen zakelijke doelgerichtheid of emotionele intuïtie, tussen competitie of samenwerken, tussen kracht of verbinding, maar benut je het allebei.
Door: Jitske Kramer
Bron: Deep Democracy
