De praktijk van strategieontwikkeling en strategie-implementatie is sterk in ontwikkeling. Drie belangrijke ontwikkelingen spelen een rol, waarvan één op procesniveau: de ontwikkeling naar een openstrategiebenadering. De twee andere ontwikkelingen spelen op het niveau van de inhoud: meer datagedreven werken en meer aandacht voor de bijdrage aan een duurzame samenleving. Voor de implementatie van de A3 methodiek als werkwijze is met name de openstrategiebenadering relevant.
Zorg dragen voor ecosysteem
Een organisatie die duurzame waardeproposities creëert en levert aan haar belanghebbenden, heeft ook de plicht zorg te dragen voor het ecosysteem waarin zij opereert. Toegevoegde waarde en prestatieverbetering alleen zijn niet voldoende. Organisaties moeten in toenemende mate rekening houden met economie, milieu en maatschappij in het ecosysteem waarin de organisatie opereert. Om zicht te krijgen op de rol binnen het ecosysteem zijn data en de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties belangrijke handvatten. Een manier om te komen tot een meer adaptieve strategie die rekening houdt met het ecosysteem is de zogenaamde openstrategiebenadering, die is gebaseerd op de nieuwste inzichten in strategische planning en strategisch management.
Redenen voor open strategie
Waarom open strategie? Het inrichten van het strategieproces vanuit deze benadering helpt bij het:
- identificeren en valideren van trends in de omgeving;
- groeigebieden herkennen, evalueren en (indien nodig) afwijzen;
- meer en betere ideeën verzamelen voor strategische keuzes;
- een bestaande strategie evalueren;
- effectiviteit van de uitvoering van strategische beslissingen versterken;
- vergroten van de transparantie in de totstandkoming en effecten van keuzes;
- samenwerking van verschillende belanghebbenden bevorderen.
De definitie van open strategie
-
Het gebruiken van verschillende werkwijzen voor het betrekken van interne en externe stakeholders, wat leidt tot een versterking van de kwaliteit van de strategische keuzes en een meer effectieve implementatie.
Bij strategie als proces in de komende decennia zal het draaien om het mobiliseren van maximale denkkracht. De voorgestane werkwijze daarvoor faciliteert een grotere strategische flexibiliteit door het strategieproces vorm te geven op basis van vier kernprincipes: transparantie, inclusie, participatie en IT-facilitering.
Open strategie onderdeel trend
De laatste jaren zijn er steeds meer initiatieven waarbij strategieontwikkeling een meer open proces is. Deze initiatieven, aangeduid als ‘open strategy’, impliceren meer transparantie en/of inclusiviteit in strategieprocessen. Open strategy maakt dan ook deel uit van een grotere maatschappelijke trend naar meer openheid in alle domeinen van het leven — zoals open innovatie, open source software, open overheid, open data en open wetenschap.
Open strategie betreft een groot aantal verschillende mogelijkheden om relevante partners en data te betrekken bij het strategieontwikkelingsproces. Open strategie staat voor inclusief, participatief, transparant en IT-gefaciliteerd. Transparantie verwijst naar openheid op het gebied van informatie en communicatie, zowel intern als extern. IT-gefaciliteerd betreft bijvoorbeeld blogs, LinkedIn, Facebook en open data. De digitale wereld biedt grote mogelijkheden om denkkracht te mobiliseren. Zo hebben in Zwitserland 100 CEO’s elkaar steun toegezegd wanneer zij gevraagd worden mee te denken over de strategie van de vragende organisatie. In A3 online is daarom een functionaliteit opgenomen, die het voor anderen binnen en buiten de organisatie mogelijk maakt mee te denken of feedback te geven.
Kernprincipes van open strategie
Inclusie betreft de mate waarin (externe) belanghebbenden worden betrokken bij de vorming van de strategie en de ervaren realisatie ervan. De gedachte hierachter is dat door belanghebbenden breed te betrekken en hun denkkracht mee te nemen, ook zijzelf een verandering in denken doormaken. Dit scherpt de omgevingsanalyse aan en leidt tot cocreatie van de strategie met de relevante partners.
Participatie betreft de rol van alle belanghebbenden bij de besluitvorming over de strategische keuzes. Waar het bij inclusie gaat om het creëren van een community voor het meedenken, gaat het bij participatie om het hebben van invloed op de inhoudelijke keuzes.
Transparantie betreft de toegankelijkheid, zichtbaarheid en verspreiding van relevante informatie naar interne en externe partners. Transparantie is ook belangrijk voor de ervaren kwaliteit van de informatie.
Tot slot kunnen de mogelijkheden van IT-facilitering de bovenstaande principes faciliteren. Het gebruik van social media, applicaties en communities die externe inbreng mogelijk maken, ondersteunen het invulling geven aan open strategie. Met name social media maken het mogelijk dat grote groepen belanghebbenden inbreng hebben.
Performancemanagement is het continue proces van het identificeren, meten en ontwikkelen van de prestaties van individuen en teams
De hierboven voorgestelde definitie van open strategie komt ook dicht in de buurt van het managen van strategieperformance. Performancemanagement is het continue proces van het identificeren, meten en ontwikkelen van de prestaties van individuen en teams, waarbij de prestaties worden gerelateerd aan de strategische doelen van de organisatie of het organisatieonderdeel.
Open strategie toepassen
Open strategie vraagt om een continu proces, dus om een flow van activiteiten en interacties met alle stakeholders om de strategie te actualiseren en gezamenlijk te implementeren.
Hoe pas je de bovenstaande principes toe? Door bijvoorbeeld:
- Ideeën genereren (brainstormsessies, cocreatie)
- Deelnemers bevragen over hun ideeën
- Feedback vragen over eigen ideeën
- Scenario’s en besluitvorming (prioriteren, selecteren, wegen)
- Prioriteiten stellen
- Kansen signaleren en voorspellen
- Implementatie (blogs, sociale forums, feedback tooling)
- Plannen delen
- Voortgang rapporteren en zichtbaar maken
- Vragen om feedback of suggesties
De A3 methodiek staat voor
- het gezamenlijk creëren van plannen,
- het gezamenlijk periodiek evalueren en
- het transparant online monitoren van de voortgang.
Up-to-date (open) performance dashboards faciliteren de dialogen. Daarbij zal ook aandacht nodig zijn voor congruentie van deze processen op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Strategie kan immers alleen worden gerealiseerd als deze ook wordt doorvertaald naar alle teams.
Bron: Jaarplan op één A3
Door: Henk Doeleman