Provocatie is een belangrijke laterale denktechniek die helpt originele startpunten te vinden voor creatief denken. Een provocerend statement gerelateerd aan het thema is het begin, stel je oordeel even uit en gebruik het statement als startpunt voor het genereren van nieuwe ideeën.
Wat en waarom?
We denken patroonmatig en reageren overeenkomstig. Deze denkpatronen zijn gebaseerd op onze ervaringen uit het verleden en logisch doordenken.
Meestal komen we niet buiten deze patronen en dat terwijl we wellicht oplossingen kennen voor andersoortige problemen die bij de
actuele vraagstelling te gebruiken zijn. De structuur van onze hersenen maakt het moeilijk de noodzakelijke links te leggen. Provocerende
gedachten met een relatie tot het thema leiden dan tot verbindingen
tussen de verschillende patronen.
Provoceren is naar ons idee één van de leukste creatieve denktechnieken. Het kan ook een zeer krachtige techniek zijn om je te dwingen buiten
de box te denken. Hoe reageer je zelf wanneer je op de een of nadere manier wordt geprovoceerd? Veelal genereert dit veel energie!
Het proces leidt vaak tot een vloed van nieuwe ongewone ideeën en tot complete nieuwe concepten.
De stappen
1.Formuleer het probleem (herformuleren tot er acceptatie is door de groep).
2.Brainstorm over mogelijke oplossingen tot er aan het moment van uitputting/frustratie (uiteraard zonder nu al te oordelen…).
3.Maak, na even afstand genomen te hebben, een provocatief statement en
genereer aan de hand hiervan nieuwe ideeën.
Niets meer missen?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief
De volgende checklist helpt om alle aspecten van het statement
te bekijken:
- Met behulp van PMI (Plus, Minus, Interesting): wat zijn de
consequenties in positieve en negatieve zin, wat zijn de interessante
aspecten? - Onder welke zou het een goede oplossing zijn?
- Wie en wat hebben we wanneer nodig om het voor elkaar te krijgen?
- Hoe zou het proces er stap voor stap uitzien?
- Wat zou er gebeuren wanneer we de volgorde van de stappen veranderen, stappen toevoegen of wegnemen?
4.Werk de geselecteerde ideeën uit.
Voorbeelden
‘Huizen zouden geen daken moeten hebben’.
Normaal gesproken zou dit geen goed idee zijn, maar de stelling kan leiden tot huizen met openschuivende of glazen daken. In bed naar de sterren
kijken kan inspirerend zijn!
‘Vliegtuigen landen ondersteboven’.
Het lijkt een beetje onzin, maar effecten zouden zijn dat iedereen z’n gordel draagt, de bagagecompartimenten eenvoudiger te bereiken zijn en de piloot de landingsbaan beter ziet. Wellicht interessant daarop voort te borduren …
en dat is wat de Amerikaanse luchtmacht deed. Gevechtshelikopters kregen
aan de onderkant een extra voorruit. Intussen hebben sommige helikopters een compleet (plexi)glazen cabine.
Tips
- Het provocatieve statement moet echt provoceren, bizar en/of onpraktisch zijn om buiten de bestaande denkpatronen te komen, doe de werkelijkheid genoeg geweld aan!
- Een goede techniek is het op de een of andere manier omkeren van de probleemstelling (voorbeeld: “de aandrijfriem is statisch”).
- Je hebt zeker succes wanneer het statement de groep laat lachen, huilen of kwaad maakt!
- Van Edward de Bono: voorzie het statement van het label ‘Po’ (provocative operation), daarmee is iedereen zich bewust van de status.
- Provocatie is een waardevolle stap in het creatieve proces, maar niet het doel.
