Corporate antropologen Jitske Kramer en Danielle Braun hebben een smaakvol vervolg op hun prijswinnende De Corporate Tribe gepubliceerd. Ze geven in Building Tribes antwoord op de vraag hoe je van je organisatie een tribe maakt.
Als mensheid hebben we honderden jaren ervaring met samenleven en samenwerken en oude antropologische inzichten kunnen helpen om sterke organisatiegemeenschappen te creëren.
Mensen leven van oudsher in groepen waarin we ons thuis voelen, die ons beschermen en waaraan we loyaal willen zijn. We zijn geen solisten, maar leven en werken samen waardoor culturen ontstaan. Tribes ontstaan door relaties die we onderling aangaan. We verbinden ons met elkaar door te praten, te overleggen, ruzie te maken of te onderhandelen, etc. Communicatie, dialoog en debat zorgen voor de samenhang binnen de groep. Tribes bewegen continu. Ze bestaan in verhalen en ontstaan in dialoog. Een tribe is een geheel van relaties. De maximale omvang ligt op honderdvijftig. Grotere groepen hebben regels, afspraken, processen en procedures nodig. De systeemwereld doet dan haar intrede. Die is inmiddels zover doorgeschoten in rationaliteit en fragmentatie dat ontmenselijking de overhand heeft gekregen en de mens nog slechts een tandwiel is in het grote klokwerk. Deze manier van organiseren schiet ernstig tekort in de huidige complexe samenleving. Wat we nodig hebben, zijn flexibele netwerken waar mensen in wisselende samenstellingen met elkaar cocreëren. Samenwerking, dialoog en experiment zijn dan de werkende krachten. En misschien verlangen we als mensen ook wel weer terug naar gemeenschappen waar we dingen samen voor elkaar krijgen, goed op verandering in kunnen spelen en diversiteit omarmen. Daar kunnen die oude antropologische inzichten wel eens goed van pas komen. Traditionele organisatievormen van de afgelopen 120 jaar zijn niet meer gebaseerd op persoonlijke contacten maar op het geloof in door onszelf gecreëerde mythen. Mensen geven betekenis aan de wereld en creëren orde en hiërarchieën. Dit is echter een virtuele wereldorde die niet objectief waar is maar slechts bedacht door mensen. Deze constructen helpen enorm in grote organisaties omdat de cultuur hen ingeeft hoe ze moeten handelen ook al kennen ze elkaar niet. De moderne mens beweegt zich tegelijkertijd in verschillende tribes en moeten daar en in zichzelf verschillende verhalen en waarheden met elkaar zien te verenigen. Moderne tribes zijn open systemen. Ze zijn divers, te vinden op verschillende locaties, zowel online als offline. Moderne tribes zijn pluralistisch en streven naar onderlinge gelijkheid en zo min mogelijk hiërarchie. Hun grenzen zijn flexibel en doorlaatbaar en ze hebben een betrokken buitenwereld die stevig meepraat. Door hun snelle en flexibele organisatievormen kunnen moderne tribes goed met complexe vraagstukken omgaan en ze zijn gericht op samenwerking en cocreatie.
In het eerste deel van het boek behandelen de auteurs verder de essentie van cultuur, van tribaal leiderschap en van tribale rollen. Echt contact tussen mensen ontstaat pas wanneer ze elkaar in levenden lijve ontmoeten. Kramer en Braun noemen dit kampvuren: momenten van werkelijk contact waar aandacht voor elkaar, de inhoud en het doel van de bijeenkomst is. Hoe kampvuren eruit kunnen zien, beschrijven ze in het tweede deel. Negen thema’s die belangrijk zijn voor organisaties in de vorm van kampvuurgesprekken, geïllustreerd met kleurrijke verhalen, praktische tips, stappenplannen en gespreksmodellen.
De kracht van Building Tribes zit niet zozeer in nieuwe inzichten. De auteurs vertalen namelijk oude inzichten naar hedendaagse organisaties. Juist het antropologische taalgebruik en de vele metaforen zetten aan tot een andere manier van kijken. Het boek is uitermate goed verzorgd en leest lekker. Wel jammer van de grote hoeveelheid Engelse termen die een beetje afbreuk aan de leesbaarheid doen.
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
