Nieuwe tijden vragen om een nieuwe manier van zakendoen. In een snel veranderende wereld zijn het niet de sterkste of grootste bedrijven die overleven maar zij die het best in staat zijn zich aan te passen aan de steeds wisselende omstandigheden. Het vermogen om te kunnen samenwerken blijkt daarvoor de belangrijkste succesfactor: het geeft je extra informatie over wat er gaande is en de slagkracht om daar effectief op in te spelen. Dat geldt zowel voor samenwerking binnen je organisatie als tussen organisaties in de keten. Maar hoe doe je dat?
Onderdeel van een nieuw managementparadigma
Er zijn vele boeken volgeschreven over ‘nieuwe’ managementtheorieën. Als je ze allemaal naast elkaar legt, kun je ze in essentie verdelen in twee stromingen: klassiek versus modern management. Het klassieke management is geworteld in de Angelsaksische traditie. Het is sterk competitief, hiërarchisch en voornamelijk financieel gedreven. De directieve leiderschapsstijl en de top-downaansturing maken het mogelijk om snel beslissingen te nemen en deze binnen het bedrijf door te voeren. Het klassieke model heeft echter ook een aantal nadelen. Door de vele managementlagen en de eenrichtingscommunicatie is er grote afstand tussen management en werkvloer, waardoor interne verbeteringen achterblijven. Ook heeft het bedrijf vaak beperkt voeling met de markt. Zo kan het gebeuren dat belangrijke signalen zoals marktontwikkelingen de top niet bereiken, wat ertoe leidt dat noodzakelijke acties uitblijven, verkeerde beslissingen genomen worden en het bedrijf de boot mist, hoe hard er ook gewerkt wordt. Ook in het publieke domein zien we hoe schadelijk een centralistische benadering kan zijn, zoals bijvoorbeeld bij de toeslagenaffaire of het tergend langzame traject om iets te doen aan de aardbevingsschade in Groningen. Juist in de huidige wereld die complex is en snel verandert, schiet de klassieke, Angelsaksische, managementmethode tekort.
Ketensamenwerking verbetert bedrijfsresultaten
Een organisatie die zich beweegt in de dynamische wereld van vandaag moet continu voeling hebben met de wereld om zich heen en in staat zijn om daarop in te spelen. Dat vergt intensieve samenwerking. Intern tussen Marketing, Supply Chain en Finance, en extern met leveranciers, klanten en andere stakeholders. Klinkt logisch, toch blijkt dat in de praktijk nog niet zo vanzelfsprekend. De meeste bedrijven zijn georganiseerd in afdelingen die verticaal worden aangestuurd en elke afdeling heeft zijn eigen KPI’s. Daar is op zich niets mis mee. De meeste processen lopen echter door deze afdelingen heen: horizontaal. Elke schakel in het proces voegt waarde toe en is input voor de volgende schakel. Om resultaten substantieel te verbeteren is het nodig die processen horizontaal aan te sturen, over afdelingen en vaak ook over bedrijfsgrenzen heen. Net zoals bij een voetbalteam is het niet voldoende om elf goede spelers te hebben; juist het samenspel maakt het verschil. Die horizontale afstemming en samenwerking is de beste basis om waarde te creëren, om onderscheid en concurrentievoordeel te bereiken en om de bedrijfsdoelstellingen waar te maken. Supply chain management is het vakgebied dat deze samenwerking strategisch en praktisch vormgeeft.
Vanuit de klantbehoefte
De drie belangrijkste pijlers van de meeste bedrijven zijn commercie (met onderwerpen zoals marketing, verkoop, service en productontwikkeling), financiën (met aandachtsgebieden zoals bedrijfsresultaten, investeringen, budgetten, kosten en risicomanagement) en de primaire processen (zoals inkoop, productie en logistiek). We vatten deze voor de eenvoud samen in drie functies: Marketing, Finance en Supply Chain Management.
De functionele strategieën van deze drie functies zijn nauw met elkaar verbonden. Ze moeten niet alleen aansluiten op de bedrijfsstrategie, maar ook op elkaar. Daarbij hebben ze ieder een ander perspectief.
- De marketingstrategie formuleert commerciële doelen en acties die bijdragen aan het verwezenlijken van de bedrijfsdoelstellingen. De belangrijkste blik is naar buiten, richting de markt en de klanten.
- De supply chain strategie vertaalt de bedrijfsdoelstellingen naar een optimale uitvoering van planning, inkoop, productie en distributie (plan/source/make/deliver). De belangrijkste blik is end-to-end (door de hele keten heen), vanaf de toeleveranciers tot en met de eindklanten.
- De financiële strategie bewaakt de financiële haalbaarheid, rendementen en risico’s. De blik is vooral gericht op de financiële mogelijkheden en risico’s.
Deze drie functionele gebieden moeten niet apart van elkaar werken; juist in samenhang versterken ze elkaar en vormen ze een ideale synergie. De marktintelligentie van marketing wordt vertaald naar operationele eisen, die worden afgewogen op basis van hun rendement en kosten op basis van de bedrijfsdoelstellingen. Zo ontstaat een krachtig en dynamisch geheel: Het Gouden Wiel. Wanneer de drie vakgebieden in samenhang opereren, behaalt een bedrijf zijn optimale rendement.
Regisseur van waarde
De cruciale vraag is dan natuurlijk: hoe zorg je voor die optimale afstemming, ofwel het ‘alignment’ van de verschillende strategieën? Daar komt het bijzondere karakter van supply chain management om de hoek kijken. Op het eerste gezicht is het ‘gewoon een functie’, net zoals Marketing, Finance of HR, waarbij de supply chain zorgt voor het primaire proces van inkoop, productie en levering. Supply chain management heeft echter ook een tweede, meer strategische rol en deze wordt steeds belangrijker. Wij noemen dat in ons boek de ‘regisseur van waarde’. Supply chain professionals zijn het vanuit hun vakgebied gewend om te werken op basis van enerzijds de commerciële wensen (zo veel mogelijk waarde en service bieden aan klanten) en anderzijds de restricties in termen van productiemiddelen en geld. Zij wegen belangen af en maken trade-offs om uit te komen op de beste totaaluitkomst voor het bedrijf. Deze rol vervullen zij ook steeds vaker op strategisch niveau: de ‘regisseur van waarde’ brengt functies zoals marketing, sales en finance bij elkaar aan tafel en faciliteert het overleg dat nodig is om tot optimale processen te komen die leiden tot optimale resultaten. Meestal wordt die strategische rol vervuld op directieniveau, bijvoorbeeld door een Supply Chain Directeur of een Chief Supply Chain Officer.
Gezamenlijk belang vooropstellen
Gefaciliteerd door de regisseur van waarde werkt iedereen op deze manier samen aan het verwezenlijken van de bedrijfsstrategie (of ketenstrategie), als een winnend team. In de turbulente wereld van vandaag is dat geen luxe, maar een noodzaak. Je hebt de perspectieven van de verschillende afdelingen nodig om de juiste beslissingen te nemen. Het is belangrijk om snel horizontaal te kunnen schakelen als een situatie verandert. Bovendien is het efficiënt en effectief: alle inspanningen dragen bij aan het beste totaalresultaat. Gemeenschappelijke doelen gaan daarbij vóór individuele (vaak strijdige) belangen. De bedrijfsresultaten gaan vóór de resultaten van afdelingen. Want als het team wint, winnen alle spelers.
Welke instrumenten heeft de Supply Chain Directeur om dit proces aan te sturen, vanuit de inhoud, op basis van kracht en niet macht? Hoe word je een regisseur van waarde? Daar gaan we in deel III van dit drieluik op in. We gaan dan ook verder in op de do’s en dont’s van externe ketensamenwerking.
Door: Jack van der Veen, Michel van Buren
De wereld is VUCA geworden: volatile, uncertain, complex en ambiguous. Hoe houd je je bedrijf succesvol in zo’n wereld? Een ding is zeker: de klassieke, financieel gedreven en centraal aangestuurde manier van werken schiet tekort. Hoe kan het wel?
Jack van der Veen 
Het antwoord geven hoogleraar Jack van der Veen (evofenedex leerstoel Supply Chain Management aan Nyenrode Business Universiteit) en business consultant Michel van Buren (directeur BLMC) in hun boek Regisseer de keten.
Management Impact presenteert de komende weken een serie exclusieve voorpublicaties van hun hand. Ze starten met een duiding van de belangrijkste trends, presenteren hierna de managementmethode die een antwoord biedt op deze ontwikkelingen en laten tot slot zien hoe je met andere partijen constructief kunt samenwerken om samen sterk te staan.
Lees hier deel 1: De chaotische wereld biedt kansen voor ondernemende CEO’s
