Hoe vaak hebben we het over stagiaires? Bar weinig. Toch heeft ieder van ons een stage of meerdere gedaan in onze opleiding (ik... even denken... een stuk of 4). En niet alleen geven die een beter beeld aan de student van de praktijk waar hij/zij voor studeert, het is ook een mogelijkheid voor de organisatie om jong talent te vinden, nieuwe inzichten op te doen, ambassadeurs te creëren die later bij andere bedrijven werken en naar jouw bedrijf wijzen als volgende leverancier, iets maatschappelijks toe te voegen, en natuurlijk om mensen in je kantoor te hebben die koffie halen (geintje).
Wat ga je met stagiaires doen? Hoe ga je met ze om? Wat is het beleid?
Ik heb daar wat ideeën over.
Uitgangspunt
Wat mij betreft heeft een stage het doel dat studenten leren wat ze wel en niet leuk vinden, waardoor ze in de toekomst voor een baan kiezen die (beter) bij ze past. Het gaat er niet om dat ze iets produceren of laten zien dat ze volledig kunnen meedraaien in een organisatie. Het gaat erom dat ze een realistisch beeld van de praktijk krijgen, wat hun toekomstige stappen gaat bepalen.
Merk op dat ik hier geen doel voor de organisatie benoem. Organisaties kunnen er (in)direct voordeel uit halen, maar dat is nooit het doel of uitgangspunt voor een stage wat mij betreft. Het gaat om de student. Wat ons brengt naar het volgende punt.
Verwacht niks
Net als marketing of talentontwikkeling zul je tijd en wat geld moeten investeren in ze, zonder de garantie te hebben dat ze het opleveren. Sterker nog, je kunt beter helemaal niets verwachten. Wanneer stagiaires, of studenten die een adviesrapport moeten komen schrijven, bij ons komen vertel ik ze dit letterlijk: ‘Ik verwacht niks. Ik ga ervan uit dat hetgeen jullie doen mij niks op gaat leveren.’
Dat klinkt cynisch of denigrerend. Maar ik leg daarna direct uit dat ik daarmee het volgende beoog: De school heeft al verwachtingen, mijn verwachtingen daarbovenop levert onnodige stress op. De uitwerking daarvan komt meestal de intrinsieke motivatie niet ten goede. Het is namelijk een extrinsieke motivator. Ik wil dat ze leren wat ze wel of niet leuk vinden. Verwachtingen staan daarvoor in de weg. Mensen rennen verder en harder zonder last op hun schouders.
Geef nooit een kant en klare opdracht
Studenten worden door hun scholen gemaand bij de stageplek te vragen naar een opdracht. Soms moeten ze zelfs eerst de opdracht hebben voordat ze bij het bedrijf aan de slag mogen.
Ik ben tegen. Omdat een van de moeilijkste dingen juist is om te achterhalen wat het probleem nou daadwerkelijk is in de organisatie, zodat je een passende oplossing kunt verzinnen. De juiste vraag stellen is moeilijker dan het antwoord erop verzinnen. Dat is waar ze het meest van leren. Alleen wordt dat vaak overgeslagen.
Ook ondermijnt het wederom de intrinsieke motivatie. Als ik iets verzin, dan is het mijn opdracht, niet die van de stagiair. De kans dat een stagiair er met volle energie op los gaat is dan klein. Wanneer ze zelf het probleem of de opdracht ontdekken zullen ze meer leren, er harder achteraan gaan en mogelijk nog iets waardevols voor de organisatie doen ook.
Ze maken hun eigen stage
Aansluitend vind ik dat stagiaires hun eigen stage maken. Als ze bij mijn bedrijf de hele dag op instagram of tiktok willen zitten en zo hun tijd willen verdoen, prima. Dat is hun verlies. Gegarandeerd hebben ze dan een vervelende en saaie stage. Maar ze mogen er ook altijd wat van maken. Door ze toegang tot agenda’s, informatie, klanten, meetings te geven kunnen ze meedenken en meedoen als ze dat willen, maar kunnen ook in de luwte meeluisteren en kijken naar hoe dingen zich in de grote boze mensenwereld afspelen. Als ze begeleiding willen moeten ze vragen stellen. Ook iets wat ze moeten leren. Natuurlijk kan een stimulans af en toe geen kwaad, maar ga niet trekken of leuren.
Stagevergoeding en aantal stagiaires
Er wordt nogal eens gediscussieerd of stagiaires niet onderbetaald worden. Zouden ze niet meer of bijna evenveel moeten krijgen als een normale werknemer. Wat mij betreft niet, omdat de drempel om dan stagiaires toe te laten enorm wordt verhoogd. Ik geef liever meer stagiaires de kans om bij ons te komen leren, dan een enkele een hoge stagevergoeding te geven. Nog leuker is als je ze de stagevergoeding zelf laat bepalen.
Hoeveel kun je aan? Wanneer je de stagiair zelf hun eigen stage laat maken dan kun je er best wat aan. Echter kun je die vraag ook bij de potentiële stagiaires leggen. Ik vertel een mogelijke derde stagiaire: ik heb er al twee die ik begeleid, als jij denkt dat je met 1/3e van de aandacht een goede stage hebt, be my guest. Meestal kiezen ze er dan voor om niet bij mij stage te lopen. En als mijn collega’s geen trek in begeleiden hebben, dan houdt het op.
Evaluatieve vragen
Stagiaires leren het meest van evaluatieve vragen na een bepaald iets wat ze hebben meegemaakt. Wanneer een vergadering is afgelopen, vraag ze: wat zag je allemaal gebeuren, wat was goed, wat was niet goed, hoe reageerden mensen en wat denk je dat dat betekent?
Hierdoor gaan ze de situatie uit elkaar proberen te halen en inzien dat er puzzelstukjes zijn die je op een andere manier kan leggen zodat er een nieuw beeld ontstaat. Das pas leren.
Deuren open
Al het bovenstaande bespreek ik met de stagiaires. Neem ze vooral mee in waarom jij ze behandelt zoals je doet. Dit alleen al is zo’n evaluatieve vraag.
Nogmaals, het is een investering waar je misschien je rendement niet op terugziet, maar de maatschappij zeker wel.
Ik zou nog meer dingen kunnen bedenken en de gebruikelijke open deuren over stagiaires kunnen intrappen, maar als laatst zou ik willen zeggen: zet wat meer de deuren voor ze open. Bedankt daarvoor.
Door: Lennard Toma
Lennard Toma is organisatiepsycholoog, maker van de podcast Hoe dan?!, spreker en mede-eigenaar van KeytoeY (een spinoff van het anders georganiseerde Keytoe), auteur van het boek 99 Problems But The Boss Ain’t One en aanjager van KeytoeAcademy, een online course platform. Hij probeert bestaande en vastgeroeste denkwijzen in organisaties om te buigen. Zijn missie is om een bedrijf als Keytoe meer de norm dan de uitzondering te maken.
Ik vind het positief dat je bedrijven aanmoedigt ruimte voor stagiairs te bieden, zeker gezien het huidige tekort aan stageplaatsen in het MBO.
Gezien dit tekort zou ik studenten wel degelijk aanspreken op hun verantwoordelijkheid wanneer hij/zij de hele dag “op Instagram of Tiktok willen zitten”. Ze houden daarbij een plek bezet die een gemotiveerde student dolgraag zou willen hebben en die wellicht een studievertraging heeft omdat er geen stageplekken beschikbaar zijn.
Het opleiden en begeleiden van de studenten zie ik ook als maatschappelijke verantwoordelijkheid voor bedrijven maar daar mogen studenten ook zeker op aangesproken worden.