Net als bij leiderschapsgedrag kan een typologie geschetst worden van medewerkersgedrag in de context van de organisatie. En net als bij leiderschap kan constructief en destructief medewerkersgedrag worden onderscheiden.
Een bepaald type gedrag kan afhankelijk van omstandigheden van constructief overgaan in destructief. Dit hoeft niet zo bedoeld te zijn, maar heeft wel die uitwerking voor personen en voor de organisatie. Destructief leiderschapsgedrag kan als rolmodel fungeren voor destructief medewerkersgedrag.
Soorten medewerkerschap
Er zijn vijf typen medewerkers:
De effectieve medewerkers
Is betrokken, denkt mee en is bereid zich in te zetten voor de organisatie. Zij nemen initiatief waar nodig, zijn competent, eerlijk en betrouwbaar en hebben lef.
De overlevers
Deze medewerkers zijn in staat elke verandering te overleven. Ze weten zich heel goed aan te passen aan wat de leiding op een bepaald moment van hen verwacht. Het destructieve bestaat eruit dat zij in staat zijn hun
positie veilig te stellen en hun leidinggevende daarvoor in te zetten.
De ondermijners
De ondermijners zijn onafhankelijke kritische denkers, je hoeft hen niet te zeggen wat zij moeten doen. Vaak zijn ze echter ontevreden, menen het beter te weten en hebben het vertrouwen in hun leiding verloren. Hun gedrag kost veel energie die weinig oplevert. Ze voegen zich naar de leiding, maar laten graag weten dat zij niet achter hen staan.
De meelopers
Deze medewerkers nemen alles aan, tonen geen initiatief en zullen geen verantwoordelijkheid nemen. Ze doen wat hen door de leiding gezegd wordt en stellen zich afhankelijk op. Het gedrag van meelopers wordt destructief wanneer ze de verkeerde dingen doen of fouten maken, maar daar geen verantwoordelijkheid voor nemen. Dit type destructief medewerkersgedrag is wijdverbreid in grote of complexe organisaties. Ze denken eerst aan het eigen belang en hebben geen oog voor anderen.
De ja-knikkers
Zij volgen de leiding zonder vragen te stellen en doen alles wat hun baas van hen verlangt. Wanneer de organisatie destructief leiderschap beloont zullen de ja-knikkers meegaan en het gedrag van hun leiding navolgen in de hoop daar ook voor beloond te worden. Deze medewerkers ontbreekt het aan inzicht op de consequenties van hun gedrag en de maatschappelijke gevolgen.
Bron: Leren interveniëren in verwaarloosde organisaties
Door: Joost Kampen
