De Wiedenhof is een nieuwe en innovatieve locatie van zorgorganisatie Livio. De Wiedenhof is het meest innovatieve, duurzame en circulaire gebouw van de sector met geavanceerde concepten zoals de inzet van robots voor logistiek, beleeftuinen, communicatiemiddelen en domotica. Maar de wensen van de cliënt zijn niet uit het oog verloren.
Livio is werkzaam op het terrein van zorg, wonen en gezondheid in de regio Enschede. Livio biedt met name zorg aan huis (verzorging, verpleging en begeleiding bij cliënten thuis), verpleeghuiszorg en reguliere zorg in meer beschermde woonvormen, alsmede de zorg voor lichamelijk gehandicapten. Verpleeghuis Wiedenhof in Haaksbergen is afgelopen periode drastisch verbouwd. Het is nu een hypermodern gebouw met wooneenheden voor acht bewoners die in woongroepen samenleven. Het hart van het gebouw krijgt meerdere functies waar niet alleen bewoners van Wiedenhof gebruik van kunnen maken. Wiedenhof wordt een ontmoetingsplek die zorgt voor verbinding tussen de bewoners, familie, medewerkers, vrijwilligers en de wijk. Naast de innovatieve technologische innovaties is bij verpleeghuis Wiedenhof oog gehouden voor wat de cliënt echt van belang vindt. Hierdoor is een groot aantal praktische veranderingen doorgevoerd. Dit zijn vaak kleine, simpele dingen, die weinig kosten, maar een grote impact hebben. Deze combinatie van conceptuele vooruitstrevendheid en koppeling naar de praktijk van alledag geeft De Wiedenhof een blik op de ouderenzorg van de toekomst. We gaan in gesprek met Paul Scholten, manager facilitair bedrijf Livio. Hij heeft bij de ontwikkeling van De Wiedenhof een centrale rol gespeeld.Wat zijn op het ogenblik de belangrijkste onderwerpen die in de sector spelen?
Er speelt in onze sector een groot aantal ontwikkelingen. Allereerst is er in de komende jaren sprake van een dubbele vergrijzing plus een verzwaring van de zorgvraag van cliënten; de meeste cliënten zullen afhankelijk zijn van verpleeghuiszorg. Dit zal een grote impact op zorgorganisaties hebben. Parallel daaraan zullen de problemen op het terrein van de instroom van personeel blijven bestaan en zal het personeelstekort de noodzakelijke groei beperken. Er zal steeds meer nadruk komen te liggen op duurzaamheid, en dan niet de klassieke duurzaamheid maar de ‘social return on investment’, in lokale termen ‘naboarschap’. Het gaat om de leefbaarheid houden van de wijken en de rol die zorgorganisaties daarin spelen, bijvoorbeeld door van grootleverancier over te stappen op de plaatselijke ondernemer. Technologie zal een steeds belangrijker rol gaan spelen en zal ook steeds beter in staat zijn om op het terrein van ondersteuning hulp te bieden. Er zijn grote innovaties op het terrein van hulpmiddelen te verwachten. De technologie wordt vooral ook steeds makkelijker in het gebruik waardoor bijvoorbeeld op het terrein van communicatie afstand veel minder dan in het verleden een rol speelt. Er zal ook op een andere wijze worden gecommuniceerd: er zal steeds meer met mood boards en filmpjes worden gewerkt: visueel komt de boodschap nu eenmaal beter en sneller over – zeker voor de doelgroep – dan op papier. Beeld- en spraaktechnologieën voor de alledaagse communicatie worden om dezelfde redenen ook steeds belangrijker.Ouderen zijn steeds hoger opgeleid zijn, beschikken over meer geld, kunnen beter met techniek omgaan en willen zelf 'in control' blijven.Dagbesteding zal andere vormen krijgen en zich meer richten op verdieping met activiteiten als yoga en mindfulness. De reden is dat de ouderen steeds hoger opgeleid zijn en over steeds meer geld beschikken, ze beter met techniek kunnen omgaan en zelf in control willen blijven. De nadruk zal komen te liggen op op beleving gerichte vormen van zorg, waarbij het vooral gaat om het gevoel dat hierbij krijgt, want dat levert in de ogen van de cliënten meerwaarde en is onbetaalbaar. Allerlei ketens worden steeds meer geïntegreerd en op elkaar afgestemd waardoor Just In Time leveringen per cliënt mogelijk worden. Er zal rondom logistiek ook steeds meer door concullega’s worden samengewerkt: in plaats van dat er de auto’s van de verschillende organisaties achter elkaar door de wijk rijden, kun je beter samen een auto vullen (groepagevervoer). Een en ander laat onverlet dat het moeilijk zal blijven om kleinschaligheid in wonen rendabel te maken. De overheid zal zich steeds verder terugtrekken, waardoor de verantwoordelijkheid voor het vangnet steeds meer bij zorgorganisaties komt te liggen: zij worden het vangnet.
Hoe zou u de positie van uw organisatie in de sector willen omschrijven?
Met De Wiedenhof heeft Livio een uiterst vooruitstrevend concept inhoud en vorm weten te geven. Het is erkend het meest innovatieve, duurzame en circulaire gebouw van de sector met daarin allerlei geavanceerde concepten als logistiek met afkoppelpunten die de bewoners niet meer in hun privacy storen, de inzet van robots voor logistiek, beleeftuinen, domotica, et cetera. Hiermee onderscheidt Livio zich duidelijk binnen de sector.Welke aansprekende innovaties hebben de afgelopen periode gespeeld?
We hebben ons bij de innovaties gericht op de indeling van het gebouw, de duurzaamheid en circulariteit van het gebouw, de logistieke concepten en de technische ondersteuning daarvan, domotica en communicatiemiddelen et cetera. Bij dit alles speelt telkens ons uitgangspunt: maak je visie klein en vertaal deze naar het operationele niveau. En als het om kaders gaat: hanteer globale kaders en laat mensen deze zelf invullen. Kijk naar de Franse tolpoorten, daar gebeuren ook nooit ongelukken omdat iedereen in staat is, rekening houdend met zijn medeweggebruikers, zijn plaats op de snelweg te vinden.Welke leerpunten hebben deze innovaties opgeleverd?
Een van de grote leerpunten is geweest dat het hem vaak in de kleine, simpele dingen zit, die weinig kosten. Zo serveren wij ontbijtjes à la IKEA-prijzen en organiseren softijsmiddagen voor kinderen: je haalt er mensen mee binnen, verbindt families en maakt het daarmee gezellig. Net als dat soep en koffie bij ons gratis is: kost niks en levert veel op op het terrein van gastvrijheid. Wat ook goed werkt en wat de bewoners de mogelijkheid geeft te laten zien welke kernkwaliteiten men heeft, is bijvoorbeeld een moestuin expres niet goed aanleggen: binnen de kortste keren bemoeit iedereen zich er mee en dat is juist de bedoeling.Leveranciers hebben in de aanbesteding kunnen meedenken over een totaalconcept: levering plus onderhoud gedurende de levensduur.Daarnaast zijn er de volgende leerpunten: • Zoals gezegd zijn de meest essentiële zaken eenvoudige te regelen en kosten weinig. • Het visualiseren van de visie richting klant, medewerker en leverancier maakt dat ze zich kunnen inleven en gaan meedenken met het concept en zich daardoor medeverantwoordelijk gaan voelen. • Leveranciers hebben in de aanbesteding kunnen meedenken over een totaalconcept: levering plus onderhoud gedurende de levensduur. Ze moesten een balans vinden tussen de kwaliteit van het geleverde materiaal en de noodzaak tot onderhoud. Dat heeft tot betere, meer op onze wensen toegespitste producten opgeleverd. • We hebben er lang gedaan om het logistieke concept helder te krijgen, oftewel de looplijnen en de distributie. Niet iedereen was even snel even ver in het denken, dus dat heeft behoorlijk wat aandacht gekost. We hadden in dat kader ook meer innovatief vermogen van onze leveranciers verwacht. • Het betrekken van de buurt bij met name de tuinen bleek een aandachtspunt: er bestaat spanning tussen de openheid die we naar de omgeving nastreven en de noodzakelijke veiligheid voor onze bewoners. • Er is gebruik gemaakt van de nodige stimuleringsgelden waarbij men er rekening mee moet houden dat de ondersteuning vanuit deze regelingen in de loop der tijd afneemt. • Er valt veel kennis te halen bij de diverse zorginnovatieplatforms van de overheid. • Er valt veel te leren van het bedrijfsleven zoals de hospitality branche, bouw, logistiek en dan niet alleen op het terrein van het primair proces maar ook op het terrein van ziekteverzuim et cetera.
Welke kennis zou uw organisatie graag willen delen?
We willen alle kennis rondom De Wiedenhof met de rest van de sector delen. Elke organisatie is anders, maar een aantal zaken die wij ontwikkeld hebben kan zonder meer worden overgenomen. Of inspireren natuurlijk.
Wat vindt u de belangrijkste uitdagingen voor de komende periode?
Goede zorg kunnen leveren aan een steeds zwaardere doelgroep met steeds minder mensen is de grootste uitdaging voor de toekomst. De technologie moet de ontstane lacunes opvullen. Aan de andere kant zal de cliënt meer te besteden hebben en dus meer in regie willen blijven en meer zelf keuzes willen en kunnen maken. Big data maakt het mogelijk om een beeld van de toekomst te krijgen doordat we prognoses op basis van leefpatronen kunnen maken; die kunnen ons helpen bij het in een vroeg stadium aanpassen van onze organisatie en voorzieningen.Goede zorg kunnen leveren aan een steeds zwaardere doelgroep met steeds minder mensen is de grootste uitdaging voor de toekomst. Technologie moet de ontstane lacunes opvullen.
Welke ambities heeft uw organisatie voor de komende periode?
We willen koploper blijven in onze sector door te luisteren naar de cliënt en creatief om te gaan met de mogelijkheden die er zijn. Onze leveranciers spelen een cruciale rol om onze ideeën naar de werkelijkheid te vertalen. Meer specifiek willen we een betere koppeling tussen cliënt en technologie tot stand brengen. Daarnaast willen we bijvoorbeeld ook onze samenwerking met het ROC verdiepen: leerlingen kunnen een ondernemingsplan schrijven en dan twee jaar als startup bij ons op de locatie ruimte krijgen. Op deze wijze krijgen we veel innovaties binnen. Daarnaast denken studenten van de Hogeschool Saxion mee in projectgroepen en bij bouwprojecten als de Wiedenhof en geven ze mede richting geven aan de inrichtingsconcepten, zo blijven we verfrissende ideeën houden.Met welke resultaten is uw organisatie tevreden?
We zijn tevreden als de cliënt tevreden is. Met innovatieve concepten en praktische toepassingen van bestaande technologieën willen wij blijven inspelen op de veranderende zorgvraag van steeds kritischer cliënten.
Door: Jaap Jan Brouwer
Strategie- en innovatiedeskundige en medeoprichter van het platform Koplopers in de Zorg
