Wat is nieuwsgierigheid?

Nieuwsgierigheid is een zogenoemd ‘naïef concept’. Dat wil zeggen dat het woord al lang gebruikt werd in de volksmond voordat het als concept objectief werd onderzocht.27 Hierdoor zijn er vele verschillende subjectieve en vaak intuïtieve interpretaties van ontstaan, wat het gesprek en begrip over nieuwsgierigheid bemoeilijkt.

Tot op de dag van vandaag bestaat er geen algemeen geaccepteerde definitie van nieuwsgierigheid. Dit levert veel ruis op. Gelukkig zijn wetenschappers het tegenwoordig wel met elkaar eens over een aantal essentiële zaken; bijvoorbeeld dat iedereen nieuwsgierig is, maar dat de mate, frequentie en de manier waarop we nieuwsgierig zijn sterk kan verschillen per persoon, situatie en omgeving. Hiermee is in ieder geval de vraag ‘Is iedereen nieuwsgierig?’ beantwoord. Maar je hebt nog steeds geen duidelijkheid over wat nieuwsgierig nu precies is.

Nieuwsgierige denkers en hun antwoorden

Het belang van nieuwsgierig zijn spreekt al eeuwen tot de verbeelding. Nieuwsgierige denkers dachten grofweg in twee richtingen. Ze zagen nieuwsgierigheid als motivatie voor exploreren en leren of ze zagen nieuwsgierigheid als een drive: een conditie die doorgaat totdat deze bevredigd is, zoals honger en dorst.

Nieuwsgierigheid als motivatie voor exploreren en leren De Romeinse keizer Cicero legde nieuwsgierigheid uit als ‘de passie voor leren’. Psycholoog James definieert nieuwsgierigheid als ‘de wil om te begrijpen wat je nog niet begrijpt’. Neuropsychologe Reed noemt nieuwsgierigheid ‘de motor voor het leren’. En Leonardo da Vinci’s curiosità staat voor ‘een onverzadigbare nieuwsgierige benadering van het leven en een niet-aflatend streven naar permanent leren’. In de literatuur wordt nieuwsgierig zijn ook veelvuldig gerelateerd aan exploratie, verwondering, betrokkenheid en een open, onderzoekende houding.

Gedragseconoom Loewenstein zet de motivatie voor leren nog sterker aan door nieuwsgierig zijn te vergelijken met een drive: ‘Nieuwsgierigheid is een intrinsiek gemotiveerde lust voor informatie.’ Ook de definities van Kant en Freud lijken hiernaar te verwijzen. Waar Kant het heeft over ‘een honger naar kennis’, spreekt Freud over ‘een dorst naar kennis’.

Wetenschappelijke definities nieuwsgierigheid

• Volgens Kashdan kan nieuwsgierig zijn in het algemeen gedefinieerd worden als ‘de herkenning, het streven naar en verlangen om nieuwe, onzekere, complexe en ambigue gebeurtenissen te verkennen’.
• Berlyne definieerde nieuwsgierigheid als ‘een verlangen naar nieuwe kennis en nieuwe zintuigelijke ervaringen die motiveren tot verkennend gedrag’.
• Peterson legt het weer uit als ‘het verlangen naar nieuwe kennis, informatie, ervaringen, of stimulatie om een tekort aan informatie weg te nemen of het onbekende te ondergaan’.

Praten over nieuwsgierigheid kan verwarrend zijn, niet alleen vanwege de diversiteit en complexiteit ervan, maar ook door het taalgebruik. Woorden als verwonderen, interesse, belangstelling, fascinatie en aandacht worden vaak in één adem genoemd met of in plaats van nieuwsgierigheid. Deze woorden zijn niet alleen in ons dagelijks taalgebruik ingesleten, maar worden ook met wisselende betekenis gebruikt in het onderzoek.

Schaamteloos je nieuwsgierige zelf zijn

In het boek Schaamteloos nieuwsgierig maak ik bewust geen scherp onderscheid tussen nieuwsgierigheid
en aanverwante woorden om gedetailleerde definitiediscussies uit de weg te gaan. Deze discussies zijn zeker relevant voor onderzoek, maar ze zijn weinig behulpzaam voor het doel van het boek: schaamteloos jouw nieuwsgierige zelf zijn, zodat je meer bevlogenheid en zelfleiderschap ervaart en van betekenis kunt zijn voor jouw omgeving.

Nieuwsgierigheid is complex, omdat het onder andere persoons-, situatie-, omgevings- en tijdsafhankelijk is. Hoe meer je over nieuwsgierigheid leest en leert in de praktijk, des te beter zul je deze ogenschijnlijke tegenstrijdigheden begrijpen.

Werkdefinitie

Ik heb dan ook een natuurlijke tegenzin bij het ‘objectief ’ definiëren van nieuwsgierigheid ‘an sich’. Mijn doel is namelijk niet om het plat te slaan en in te kaderen tot een makkelijk meetbare en daarmee controleerbare definitie. Hiermee zou ik aspecten uitsluiten of ze naar de achtergrond duwen, zoals het emotionele aspect en het belang van zintuigelijk nieuwsgierig zijn naast de intellectuele nieuwsgierigheid die vaak benadrukt wordt. Maar mensen hebben behoefte aan minimaal een ‘werkdefinitie’. Op basis van theorie, interviews en de antwoorden uit de praktijk ben ik daarom tot de volgende werkdefinitie gekomen:

Vijf feiten nieuwsgierigheid

Deze werkdefinitie is relatief kort en makkelijk te onthouden en bevat vijf belangrijke feiten:

• ‘Aangeboren mechanisme’: iedereen is nieuwsgierig en je hebt het niet volledig in de hand. Je kunt nieuwsgierigheid gelukkig wel beïnvloeden.
• ‘Jezelf en de wereld om je heen’: nieuwsgierig zijn kan zowel op jezelf als op je omgeving gericht zijn; beide zijn belangrijk voor jouw persoonlijke ontwikkeling en groei.
• ‘Wilt’: is een belangrijk woord in deze definitie. Wanneer je nieuwsgierig bent dwingt niemand jou om iets te leren. Je ervaart vanuit jezelf een sterke motivatie om iets te willen weten, begrijpen of ervaren.
• ‘Ervaren’: staat voor het doen en het voelen naast het cognitieve aspect van nieuwsgierigheid. Het willen aangaan van het leven en de positieve en negatieve emoties die daarbij horen.
• ‘Begrijpen’: het in de diepte en/of de breedte willen weten om zo beter te kunnen begrijpen.

Bron: Schaamteloos nieuwsgierig

Door: Danae Bodewes