Werkdruk is niet voor iedereen hetzelfde. Waar de een fluitend nog een taak oppakt, heeft een ander moeite met de almaar groeiende stapel werk. Wat te doen als werkdruk je te veel dreigt te worden?
Er is niet zoiets als dé werkdruk, zegt ook Rob Hoedeman, bedrijfsarts bij ArboNed. ‘Het gaat altijd om de verhouding tussen wat jou plezier geeft en wat je energie kost. En dan hebben we het niet over even een piekje op het werk. Bij werkdruk en werkstress hebben we het over de lange termijn. Het wordt heel spannend als je steeds langer nodig hebt om bij te komen na het werk. Heel vaak hoor ik van werknemers die bij mij komen dat ze dachten dat het nog wel ging en dat ze dus niet hebben ingegrepen.’
Minder energie en kribbig
Hoewel werkdruk dus voor iedereen anders is, herkent Hoedeman een gemene deler in de verhalen die hij in zijn spreekkamer hoort als mensen zijn geveld door overspannenheid of een burn-out. ‘Ik kreeg minder energie van mijn werk, ik vond het minder leuk, ik was wat kribbig…’ Als dat een week of twee duurt, is dat allemaal nog niet zo erg, zegt Hoedeman. Wie merkt dat het een beetje te veel wordt op het werk, kan het tij vaak nog keren. Maar het zijn meestal niet de mensen die de signalen van werkstress goed oppakken die zichzelf terugvinden in de spreekkamer van de bedrijfsarts. Even twee weken vakantie opnemen om bij te tanken kán in die eerste fase nog een oplossing zijn als sprake is geweest van een tijdelijke piekdrukte. Hoedeman: ‘Ik vind het heel gezond als je durft te zeggen “Ik heb het een half jaar razend druk gehad, nu doe ik twee weken even helemaal niets.” Maar vaker zie ik mensen in oktober die dachten dat ze het wel zouden redden met twee weken zomervakantie.’
Grenzen bewaken en hulpbronnen zoeken
Je grenzen bewaken en op tijd je rust pakken is goed wanneer je merkt dat de werkdruk leidt tot werkstress. Maar Hoedeman raadt niemand aan om werkstress te lijf te gaan door niets te doen. ‘Het is bedenkelijk als je allerlei dingen niet meer gaat doen omdat je zo moe bent van je werk. Als je verjaardagen, je avondje dansen of het sporten overslaat. Je moet juist kijken naar de dingen die je energie geven. Juist wie gestrest is, moet proberen tijd te nemen om oplossingen te zoeken.’ Hoedeman: ‘Stress maakt dat je je maar op één doel richt. Je bent in een soort overlevingsstand. En je komt er niet meer aan toe om je af te vragen: “Waar ben ik mee bezig, wat geeft mij energie?”‘ Het eerste wat Hoedeman iemand met werkstress vraagt, is: ‘Sta eens stil bij hoe het was toen het nog wel goed ging. Waar kreeg jij je energie van? Was dat het sociale aspect van werk of de intellectuele uitdaging?’ ‘En dan kom je er vaak achter dat die drijfveren, of de hulpbronnen zoals we die ook wel noemen, ongemerkt zijn verdwenen.’
Activatie is dan ook de belangrijkste stap om uit een overspannenheid of een burn-out te komen. Voorbij is de tijd dat mensen wie het werk boven het hoofd was gegroeid, gedurende lange tijd in de ziektewet werden geparkeerd. ‘Je moet op zoek gaan naar de hulpbronnen die maken dat de balans terugkomt. Je moet het anders gaan doen, maar hoe? Misschien moet je vaker om hulp vragen? Misschien moet je beginnen met sporten? Vaak betrekken we hier ook de leidinggevende bij, die meestal ook wel ziet dat het niet goed ging en zich afvraagt hoe het beter kan.’
Tip: Werkdruk de baas worden? Klik hier.
Vier tekenen van stress (en wat je er tegen kunt doen)
1. Je vindt het werk niet meer zo leuk als vroeger, bent wat cynischer en hebt een korter lontje. Vraag je af wat er anders was toen je het nog wel leuk vond. Had je toen leukere collega’s? Was het werk interessanter? Probeer aansluiting te zoeken bij je nieuwe collega’s of vraag je leidinggevende hoe je je huidige functie interessanter kunt maken of wat je moet doen om door te groeien naar een nieuwe functie.
2. Je hebt langer nodig om bij te komen van je werk. Herken je eigen grenzen en zorg dat je je rust krijgt na piekdrukte. Ga niet structureel in je vrije tijd dingen afzeggen omdat je er te moe voor bent. Je krijgt energie als je datgene doet dat je leuk vindt.
3. Je focust alleen nog maar op het ‘overleven’ van de werkdag. Sta eens stil bij de vraag waarom je doet wat je doet. Werk je vanwege de sociale contacten, vanwege de intellectuele uitdaging of zoek je persoonlijke ontwikkeling? Probeer die aspecten te herkennen in je werk of kijk hoe je ze aan kunt brengen. Ook de grootste sombermans kan zich aanleren om vooral te kijken naar die dingen die je wel zelf kunt beïnvloeden in plaats van alleen te focussen op dat wat je niet kunt veranderen.
4. Je kunt het werk niet meer loslaten, je bent alleen nog maar cynisch over het werk, hebt geen vertrouwen meer in je vaardigheden en hebt last van fysieke klachten zoals buikpijn, hoofdpijn en langdurige oververmoeidheid. Als je in deze fase zit, kan echt sprake zijn van een burn-out. In dat geval moet je medische hulp zoeken.
