Zet de ‘snooze knop’ in je hoofd uit

… ik zet het vakantiegeld opzij om het financieel wat makkelijker te hebben als onze kinderen gaan studeren. Sommige mensen slagen er goed in die goede voornemens ook daadwerkelijk uit te voeren, maar de meesten van ons vinden het toch best lastig. Voor je het weet gaan ze in rook op.

En dat komt doordat we heel makkelijk kiezen voor korte termijn fijn. Omdat we zelf ook wel vinden dat dit zwak is, gaan we ons gedrag goedpraten: ik heb vandaag hard gewerkt en daarom verdien ik het om vanavond lekker op de bank te hangen; ik doe al zo veel voor mijn baas dat ik mijn weekendrust hard heb verdiend; ik werk het hele jaar zo hard dat ik wel wat meer kan uitgeven aan de vakantie.

Moral licensing

Dit goedpraten van gedrag dat eigenlijk fout is noemen we moral licensing. Iedereen doet het wel eens bij tijd en wijle, vaak onbewust. Het zou goed zijn als we ons daarvan wél bewust zijn, want dan kunnen we op een rationele manier een beslissing nemen. Een beslissing die zegt: kies voor lange termijn fijn en neem de korte termijn pijn op de koop toe. Hoe herken je moral licensing bij jezelf? Op het moment dat de woorden ‘ik verdien het’ om de hoek komen kijken, moet je uitkijken. Want dat is dé reden waarom we een gezonde levensstijl al snel weer laten varen, ‘vergeten’ het huiswerk te maken dat bij de opleiding hoort, spaargeld aanwenden voor volstrekt onnodige dingen et cetera. Moral licensing is als de snooze knop op je wekkerradio of telefoon. Het sust je in slaap en voor je het weet is iets een gewoonte waar je maar heel moeilijk afstand van doet. Je verzint allerlei uitvluchten om te kunnen vasthouden aan die gewoonte waar je stiekem eigenlijk een hekel aan hebt en die je weerhoudt van het aanleren van nieuw gedrag.

Afleren moral licensing

Er zijn verschillende manieren om moral licensing af te leren. De eerste is natuurlijk het sneller bij jezelf herkennen, zodat je op zijn minst ervan bewust bent dat je uitvluchten aan het verzinnen bent. Bewustzijn is de eerste stap in gedragsverandering. De tweede is dat je niet langer denkt in goed of slecht, maar dat je denkt in stappen die je nodig hebt om je doel te bereiken. ’s Avonds op de bank hangen is niet per se slecht en sporten is niet per se goed, maar als je wilt afvallen is een uurtje joggen beter dan een uurtje tv-kijken. Vraag jezelf ook niet voortdurend af hoe veel je al bent afgevallen of hoeveel je al hebt gesport, want dat geeft vaak een excuus om het een dagje rustiger aan te doen. Stel jezelf liever de vraag hoe gecommitteerd je bent aan je doel. Alles valt of staat immers met commitment. De derde manier is om acties die horen bij het bereiken van een doel onderdeel te maken van je identiteit. Als je jezelf ziet als sportief, voelt het veel makkelijker om toch naar de sportschool te gaan dan wanneer je jezelf ziet als net iets te dik en net iets te lui. In dat laatste geval is het namelijk veel makkelijker om te zeggen: daar pas ik toch niet tussen. In het eerste geval identificeer je je met je doel – gezond leven – en met mensen die dit doel al hebben bereikt. Heb jij een doel en dacht je vijf minuten geleden nog: ik start volgende week, want deze week ben ik al zo druk of heb ik al zoveel andere goede dingen gedaan. Dan weet je nu dat je die snooze-functie in je hoofd moet de-activeren. Er is geen excuus om niet nu te beginnen. Tekst: Mirjam Hulsebos