Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de mobiliteit

We leven in een fascinerende en snel veranderende wereld. Technologieën zoals robotisering, kunstmatige intelligentie, the internet of things, zelfrijdende auto’s, 3D/4D printing, zonne-energie, nanotechnologie, biotechnologie en quantum computing veroorzaken gezamenlijk de 4e industriële revolutie. In alle sectoren zien we nieuwe producten, nieuwe manieren van produceren en nieuwe business modellen. Dit is deel 2 van de serie Disruptie en nieuwe business modellen. Over de toekomst van de mobiliteit.

Zelfrijdende auto’s en het einde van het rijbewijs Slecht nieuws voor mensen die het leuk vinden om een auto te besturen. De autonome of zelfrijdende auto komt er aan en belooft vervoer zonder ongelukken. Het is een kwestie van tijd totdat we het rijbewijs kunnen afschaffen. Zelf rijden wordt simpelweg te gevaarlijk. In 2015 was het aantal verkeersdoden in Nederland 621, bijna altijd veroorzaakt door menselijk falen. Televisie kijken, een boek lezen of even slapen tijdens het autorijden is nu nog niet toegestaan. Dat zal nog wel een jaar of 5 duren. Wel zien we nu al gedeeltelijke toepassingen op de markt komen, die de auto automatisch laat afremmen, binnen de rijbaan houdt en inparkeert. Alle grote autofabrikanten, toeleveranciers en technologiebedrijven investeren in de zelfrijdende auto. Google is al sinds 2009 aan het testen en is een partnership met Fiat-Chrysler aangegaan. Apple heeft naar verluid een team van 1000 mensen op de zelfrijdende auto gezet. Microsoft kiest positie als toeleverancier, bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband met Toyota. In navolging van Tesla, investeren ook merken zoals Audi, BMW, Ford, Volvo, GM, Peugeot en Mercedes allemaal fors in autonoom rijden. Zelfs merken als Jaguar en Maserati zijn om. Belangrijke toeleveranciers zoals Bosch en Delphi doen hetzelfde. Zelfrijdende vrachtwagens, autonome schepen Wat met personenauto’s kan, gebeurt ook met vrachtwagens. Fabrikanten DAF, Iveco, Scania, Daimler, MAN en Volvo experimenteren niet alleen met autonoom rijdende vrachtwagens, maar ook met het rijden in colonne, waarbij alleen de wagen die voorop rijdt een chauffeur nodig heeft. In het vliegverkeer kennen we de automatische piloot al langer en die komt er nu ook in de scheepvaart aan. Onder andere Rolls Royce heeft hier gedetailleerde plannen voor openbaar gemaakt. Taxidrones en zelfvliegende helikopters En dan komt er ook een nieuw vervoermiddel aan, namelijk de taxidrone. Onder andere het Chinese bedrijf Ehang heeft een werkend prototype laten zien van een taxidrone waarin ruimte is voor één passagier. Inderdaad, er is geen ruimte voor een piloot. De Ehang 184 drone kan 23 minuten in de lucht blijven en snelheden van 100 kilometer per uur halen. Ook Airbus en Uber werken aan zelfvliegende taxidrones, die verticaal kunnen opstijgen en landen. Hyperloop Naar een idee van Elon Musk (Tesla en SpaceX) zijn verschillende organisaties momenteel bezig met de ontwikkeling van de hyperloop. Het concept lijkt enigszins op de buizenpost, waarmee goederen door buizen worden vervoerd. Bij de hyperloop gaan capsules, die plaats bieden aan ongeveer 20 mensen, met een snelheid van 1000 kilometer door een buis met lage druk (bijna vacuüm). De aanleg, bovengronds op palen of ondergronds, is ingewikkeld, maar het energieverbruik is beduidend minder dan van de treinen die we nu hebben. Mogelijke trajecten zijn onder andere Los Angeles – San Francisco, Helsinki – Stockholm, Budapest – Bratislava – Wenen en Amsterdam – Parijs.  De dienstregeling is als die van de metro. Tussen de capsules zit slechts enkele minuten. De toekomst van energie is elektrisch en (bijna) gratis De brandstofmotor in de auto heeft zijn langste tijd gehad. Noorwegen overweegt om de verkoop van nieuwe auto’s met een benzine- of dieselmotor per 2025 te verbieden. In Duitsland ligt een voorstel voor om dit per 2030 te doen. De Nederlandse politiek is voorzichtiger en streeft naar een verkoopstop in 2035. Als de huidige ontwikkeling doorzet, dan wordt in brandstofmotor in 2035 allang niet meer geproduceerd. De prijs van elektriciteit daalt spectaculair. De zogenaamde wet van Swanson zegt dat de prijs van zonne-energie bij iedere verdubbeling van de capaciteit met 20% daalt. Sinds 1980 is dat iedere twee jaar. De eerste jaren ging het langzaam, maar inmiddels wordt wereldwijd 2% van de elektriciteit opgewekt met zonne-energie. Met nog 6 verdubbelingen in 12 jaar kunnen we met zonne-energie aan alle vraag naar elektriciteit voldoen. Dan komt ook het moment dat we voor stroom niet meer per Kwh betalen, maar een vast tarief per maand. Vergelijk het maar met de ontwikkeling van internet thuis, waar we in de beginjaren een prijs per MB betaalden. Overigens betekent de snelle prijsdaling van elektriciteit dat de overgang naar elektrisch rijden niet meer uitsluitend een milieuthema is, maar in toenemende mate  gedreven wordt door economische motieven. Bezit is uit, delen is in We zien de deeleconomie in steeds meer sectoren en in verschillende vormen. Onder druk van de taxilobby hebben we in Nederland UberPop, waarbij particulieren taxidiensten aanbieden in hun eigen auto, verboden. De vraag is hoelang dat verbod nog houdbaar is. Een auto delen mag wel en gebeurt steeds vaker, bijvoorbeeld via MyWheels, Snappcar, Car2Go en Greenwheels. Nieuw business model: Car as a Service Autofabrikanten realiseren zich ook dat de verkoop van auto’s drastisch terugloopt als deze beweging doorzet en experimenteren met nieuwe business modellen. DriveNow is het autodeelconcept van BMW. Je kunt het ook een auto op afroep of verhuurconcept noemen. Je kunt de auto overal oppikken en weer achterlaten, je betaalt per minuut en de kosten voor benzine en parkeren zijn inclusief. DriveNow is beschikbaar in München, Berlijn, Düsseldorf, Keulen en San Francisco. Als we een aantal ontwikkelingen combineren, is de zelfrijdende taxi een logische volgende stap. In Singapore is Nutonomy, een spin-off van MIT, actief. Er zit nu weliswaar nog een chauffeur in de auto voor de veiligheid en het bereik is beperkt, maar de ontwikkelingsrichting is duidelijk. Uber en Volvo hebben een vergelijkbaar initiatief in Pittsburgh, BMW begint in 2017 met 40 auto’s in München, GM werkt hieraan samen met Uber-concurrent Lyft en Volkswagen heeft het merk MOIA gelanceerd om hetzelfde te doen. Fysieke en digitale infrastructuur Dit systeem van mobiliteit stelt andere eisen aan de infrastructuur. Robots, want dat zijn zelfrijdende auto’s eigenlijk, gebruiken de weg efficiënter en daarmee hoeven we de snelwegen niet steeds breder te maken. Belangrijker nog is de digitale infrastructuur. Autonoom vervoer is afhankelijk van de uitwisseling van data tussen de auto’s en andere weggebruikers en tussen de auto’s en de weg, de verkeerslichten en de verkeersinformatiedienst. De zelfrijdende auto wordt één van de grootste gebruikers van 5G, de volgende generatie mobiel internet, die vanaf 2018 wordt uitgerold. Lege parkeerplaatsen In het Car as a Service business model hoef je nooit meer op zoek naar een parkeerplaats. Parkeergarages in het centrum van de stad zijn dan niet meer nodig. Een parkeerterrein waar de auto’s zichzelf parkeren als er geen vraag meer is naar vervoer, kunnen op goedkopere grond buiten de stad worden aangelegd. Dit is niet alleen een financieel probleem voor de uitbaters van parkeergarages, maar ook voor de gemeenten die veel parkeergeld ontvangen, zowel van vergunninghouders als gasten. Einde van de autoverzekering Als auto’s zelfrijdend zijn, past daar geen autoverzekering bij voor schade die door een bestuurder wordt veroorzaakt. Het ligt voor de hand dat de aansprakelijkheid voor schade wordt verlegd van de bestuurder naar de fabrikant van de auto. Die zal opdraaien voor de gevolgen van eventuele ongevallen. De huidige wetgeving werkt nog niet zo, maar fabrikanten en wetgever moeten met elkaar in gesprek om deze transitie goed te regelen. Wie investeert er in laadstations? We zien op steeds meer plaatsen langs de snelweg laadstations voor elektrische auto’s verschijnen. De business case hiervan is mij niet duidelijk. Ik zie hier vrijwel nooit iemand opladen. Hybride auto’s met een lege accu schakelen over op benzine, terwijl de volledig elektrische auto’s nu al een actieradius hebben die genoeg is om van Groningen naar Maastricht te rijden. Bovendien worden de batterijen heel snel heel veel beter waardoor de actieradius nog verder toeneemt. Alleen een autorit op weg naar een vakantiebestemming in Zuid-Europa is nog te lang om zonder tussentijds opladen te doen. Geen vernieuwing zonder risico’s De nieuwe vormen van mobiliteit die we hier bespraken, zijn niet mogelijk zonder krachtige informatiesystemen. Daar zit ook meteen de kwetsbaarheid. Als systemen niet goed beveiligd zijn, kunnen hackers het verkeer tot stilstand brengen of verkeersongevallen veroorzaken. Veel technologie, zoals die voor zelfrijdende auto’s en de hyperloop is nog nieuw. In de verdere ontwikkeling en bij de eerste testen zijn ongelukken niet uit te sluiten. Desondanks is de vernieuwing in de mobiliteit onomkeerbaar. Schoner, goedkoper, sneller en comfortabeler vervoer ligt in het verschiet. Door: Willem Peter de Ridder     Alle artikelen uit de serie over Disruptie en nieuwe businessmodellen:

• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de bouw
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de mobiliteit
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de verzekering
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de zorg
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van werk & organisatie
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de juridische dienstverlening
• Disruptie en businessmodellen: De toekomst van de detailhandel