TomTom: te koop omdat het de platformenstrijd verloor

Eind maart deed het bericht de ronde dat navigatiebedrijf TomTom zichzelf te koop had gezet. Later ontkende het bedrijf de geruchten. De koers van het aandeel die met tien procent was gestegen door het nieuws, daalde direct weer. Gezien de marktontwikkelingen zou de overname van TomTom een begrijpelijke stap kunnen zijn.

Alles draait om het platform

TomTom, ooit zelf begonnen als ‘app’ op een HP tabletcomputer (iPaq, een voorloper van de smartphone), groeide flink toen het zelf losse kastjes ging verkopen voor in de auto. Met de komst van de smartphone en daarin geïntegreerd plaatsbepaling (GPS), verdween die behoefte. Navigatie werd weer een app. Erger nog: de gratis kaarten van Google en later die van Nokia, konden door hun vele gebruikers, snel in kwaliteit groeien. Hiermee verloor TomTom de unieke positie die het had en een grote hoeveelheid inkomsten. Navigatiesoftware is langzaamaan standaard geïntegreerd geworden in auto’s en vervult een sleutelrol in de toekomstige slimme auto die zelf kan rijden. In dat speelveld heeft TomTom sterke partners nodig. Misschien dat Chinese of Amerikaanse autofabrikanten toehappen of bedrijven als Uber en Apple die graag eigen kaarten zou ontwikkelen.

Het gaat om het Platform

TomTom weet dat het niet kan blijven bestaan met het maken van goede producten, losse kastjes en mooie kaarten maar dat tegenwoordig alles draait om het platform. Voertuigen zijn onderdeel geworden van mobiliteitsdiensten, zoals taxi, private lease en car sharing. Navigatiesoftware en kaarten zijn onmisbaar voor zelfrijdende auto’s en andere autonome voertuigen. Daarom zijn er de afgelopen jaren grote consortia van autofabrikanten, chipsfabrikanten (rekenkracht!), kunstmatige intelligentie en kaartenmakers samenwerken in consortia aan de toekomst van mobiliteit. Alle betrokken partners leveren daarin onderdelen aan van het totaalconcept. Nokia, naast Google de grote concurrent voor TomTom, bouwde vijf jaar geleden aan een platform HERE Maps rondom de kaarten die het eerder had gekocht. Dat betekende o.a. dat het de kaarten toegankelijk maakte voor toepassingen van derden. Nokia verkocht de kaarten in 2015 aan een consortium van Duitse autofabrikanten (Daimler, BMW, Audi). Nokia zelf ging zich concentreren op het internet of things: mobiele connected devices and networks. Ook Intel, Bosch, Tencent (het Chinese bedrijf achter WeChat), Continental en Pioneer hebben een klein aandeel in kaartenmaker genomen. Hierdoor is het voortbestaan van HERE Maps gegarandeerd, is er extra geld geïnvesteerd in de ontwikkeling en heeft de software direct een afzetmarkt. Nokia was ook eerder dan TomTom om te komen met gratis en downloadbare kaarten. In de platformeconomie wordt het geld immers niet zozeer verdiend met kaarten maar met de aanvullende diensten en kaarten voor professionele gebruikers. Door consumenten de kaarten gratis te geven kan met behulp van hun feedback de kaarten bovendien flink worden verbeterd. Op deze manier heeft Google zijn kaarten de afgelopen decennia steeds beter gemaakt en concurrerend met die van TomTom en HERE. TomTom heeft het moeilijk gehad met het van de grond krijgen van een eigen platform. Wel levert het kaarten aan Apple en maakte het korte tijd ook fitnesshorloges en camera’s, maar zonder al teveel succes. Het bedrijf is hier inmiddels mee gestopt. Ook hier kon het niet concurreren met de platformen van Apple (met ook Nike aan boord), Google (Android Wear) en Samsung. Daarnaast kocht TomTom enkele bedrijfjes in de logistiek en lanceerde het een platform voor verkeersgegevens van smart cities. Hier krijgt het concurrenten als IBM en Siemens op zijn pad. Recent maakte de gemeente Amsterdam bekend dat het verkeersgegevens van Waze gaat gebruiken, een crowdsourcing navigatie-app, overgenomen door Google, de derde grote spelers in de markt van kaarten. In een consoliderende markt moet TomTom dus aansluiting zoeken bij nieuwe partners, mogelijk liggen die in Azië, omdat HERE wat meer Europees en Google wat meer Amerikaans gekleurd zijn.  

Nederland kaartenland

Grappig feit is dat zowel HERE Maps als TomTom (opgericht in Amsterdam) belangrijke wortels hebben in Nederland en allebei ook deels in voormalig elektronicabedrijf Philips. HERE Maps werd gebouwd op de kaarten van het Amerikaanse NAVTEQ dat in 2004 door Philips naar de beurs gebracht werd. Philips, aanjager van ambient intelligence, wat nu Internet of Things genoemd wordt, trok zich toen volledig uit de markt voor autonavigatie na decennialange investeringen en pionieren. De R&D-afdeling van Philips in Eindhoven die autonavigatietechnologie (het spraakgestuurde CARin) en kastjes voor in de auto ontwikkelde, werd eind jaren negentig al verkocht aan het Duitse VDO. VDO ging over naar Siemens (toen de telecomtak van VDO werd overgenomen door Vodafone) met het VDO Dayton-systeem voor in de auto. Enkele jaren later nam TomTom de Nederlandse R&D-afdeling over van Siemens. De oude nummer drie in de markt voor digitale kaarten, na NAVTEQ en TeleAtlas is het Rotterdamse AND. Door: Maurits Kreijveld

Het boek: De kracht van Platformen

In De kracht van platformen geven futuroloog Maurits Kreijveld en zijn medeauteurs nieuwe, spannende inzichten in de op platformen gebaseerde innovatiestrategieën van succesvolle bedrijven. Daarbij worden markten bekeken die al te maken hebben gekregen met de disruptieve invloed van platformen, en sectoren die hier in de nabije toekomst mee te maken gaan krijgen, zoals de zorg, de maakindustrie, de landbouw en de banken. U leert hoe u zelf een goede platformaanbieder kunt worden en kunt profiteren van de platformen die door anderen zijn opgestart.

• Meer informatie over De kracht van platformen >>>