Onderzoek onder 881 managers en medewerkers laat onder andere zien dat 77% van de mannelijke en 64% van de vrouwelijke respondenten een onbewuste voorkeur heeft voor mannelijk leiderschap.
Esther Mollema, oprichter van Direction, denkt dat herkenning en erkenning van deze onbewuste voorkeuren veel organisaties kan helpen om beter te presteren.Direction Europe, bureau voor training en advies rond leiderschap en diversiteit, voerde het onderzoek naar de onbewuste voorkeuren voor mannelijk of vrouwelijk leiderschap uit.
Mindbugs
Onderzoek van Erasmus laat zien dat bedrijven met een vrouw in het bestuur gemiddeld 23,3% rendement op het eigen vermogen behalen. Bij bedrijven met alleen mannen in de top is dat 13,7%, een verschil van 70%. Ook onderzoeken van onder andere Catalyst, McKinsey, Cranfield University, en het HPO Center laten soortgelijke resultaten zien. Organisaties met een divers werknemersbestand presteren financieel en operationeel beter.
Esther Mollema: 'De concurrentiepositie van Nederland staat op het spel. Nederland wordt steeds diverser en we maken volgens mij niet optimaal gebruik van het aanwezige talent. We zijn ons onderzoek gestart om organisaties te helpen om van diversiteit een succes te maken. We hebben fascinerende resultaten gevonden. Onze beslissingen zijn vaak veel minder rationeel dan we denken. Onze hersenen draaien op software, maar die software is niet perfect. Er zitten bugs in, mindbugs. Deze onbewuste vooroordelen zorgen er vooral voor dat je mensen die op je lijken de voorkeur geeft boven iemand met bijvoorbeeld een ander accent, huidkleur of geslacht. Het onderzoek laat zien dat iedereen mindbugs heeft en dat deze ons bijvoorbeeld verhinderen de beste kandidaat te selecteren. Het bewust worden van mindbugs is de eerste stap. Daarna moeten we ervoor zorgen dat ze geen invloed gaan uitoefenen bij belangrijke besluiten.'
Onderzoek
Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek van Mahzarin Banaji, hoogleraar Sociale Ethiek aan de faculteit Psychologie van Harvard, en haar collega's Brian Nosek en Tony Greenwald is door Direction, in samenwerking met Ruud Gal van Philips Lighting een test ontworpen met als doel de onbewuste voorkeuren rond man/vrouw en leiderschap binnen Nederlandse organisaties in kaart te brengen.
881 respondenten hebben in de periode van 10-24 mei 2012 deelgenomen aan de test. De respondenten zijn onder te verdelen in 394 mannen en 487 vrouwen. Het grootste deel (775) was hoog opgeleid en werkzaam als medewerker (262), manager (519) of directie- of raad-van-bestuurslid of raad van commissarissen (100). De deelnemers aan de test waren werkzaam in dertien verschillende functiegroepen binnen profit-, non-profit- en overheidsorganisaties.
Resultaten
Een eerste analyse geeft de volgende conclusies weer. 77% van de mannelijke en 64% van de vrouwelijke respondenten heeft een onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap. 94% van alle respondenten heeft aangegeven dat mannen en vrouwen even geschikt zijn om leiding te geven.
Zowel mannen als vrouwen hebben een duidelijke onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap. 54% van de geteste mannen heeft ‘aanzienlijke, sterke of zeer sterke' mindbug voor mannelijk leiderschap, vergeleken met 41% van de vrouwen.
Mindbugs rond de kwaliteit van mannelijk en vrouwelijk leiderschap is bij alle functieniveaus en organisatiegroottes nagenoeg gelijk.
De groep van 35 t/m 44 jaar heeft in de test iets minder last van een onbewuste voorkeur voor mannelijk leiderschap vergeleken met andere leeftijdscategorieën. Extra onderzoek naar de oorzaak hiervan wordt momenteel door Direction uitgevoerd.
Opruimen mindbugs
In de praktijk blijkt dat het opruimen van mindbugs werkt.
Ruud Gal, Senior Director Innovation Strategy Philips Lighting, over het onderzoek: 'Wij zijn de test gaan ontwikkelen om op zoek te gaan naar de mindbugs die veel mensen in onze organisatie hebben. Deze mindbugs zijn vaak onbespreekbaar, omdat er te weinig mensen hier bewust van zijn. We hebben gekeken of er sprake is van mindbugs rond man, vrouw en leiderschap. De test die we binnen Philips Lighting ontwikkeld hebben, is na de eerste resultaten door Direction verder verbeterd en ook buiten Philips uitgevoerd. Bewustwording van onze mindbugs bleek een belangrijke stap om op het vlak van meer diversiteit echt meters te gaan maken. Wij hebben zonder dat we er een target voor hadden gesteld de instroom van vrouwen bij Philips LightLabs weten te verhogen van twaalf procent in de jaren voorafgaand aan 2010 naar meer dan dertig procent nu.'
Pieter Jongstra, ceo Ernst & Young: 'We hadden maar drie procent vrouwen, dus was het doel om meer vrouwen in het partnership van Ernst & Young te krijgen. Om dit te bereiken moet je eerst een ander soort bewustzijn creëren. We zijn toen begonnen met awareness-trainingen. Daarna hebben we de mannen binnen ons bedrijf de opdracht gegeven om ook vrouwen op topposities te benoemen. Dit is goed gegaan, waardoor we nu zes jaar later op elf procent zitten. Samen met Esther Mollema zijn we ruim twee jaar geleden gestart met de mindbugstrainingen. Die waren erg verrassend en voor velen een eyeopener. We passen deze trainingen rond mindbugs nog steeds toe, ook in benoemingscommissies van partnerships.'
Over het onderzoek
De Mindbugstest is gedeeltelijk gebaseerd op de Harvard IAT-test (ontwikkeld door Harvard Psychologen Greenwald e.a., 1998). Het is een experimentele methode in de sociale psychologie en bedoeld om de kracht van automatische verbanden tussen woorden/beelden en concepten te meten. In de Mindbugstest wordt gevraagd verschillende concepten met elkaar te verenigen (Man & Leiderschap, Vrouwen & Volger, Man & Volger en Vrouw & Leiderschap). De score is gebaseerd op de reactietijd bij het leggen van een verband tussen de woorden en afbeeldingen in overeenstemming met het gegeven concept. Hoe sneller de reactie, hoe sterker de associatie is in die categorie en andersom. Deze test is een effectieve manier om de associaties te meten die op betrouwbare wijze onze onbewuste vooroordelen, onze houdingen en voorkeuren aan het licht brengen.
Bronnen
– McKinsey: Woman Matter 2012
– Catalyst: Connecting Corporate Performance and Gender Diversity
– HPO Center
Boekentips over leiderschap en management
– Leiderschap in organisaties
– Managen = Gewoon Doen
– Leiders van vandaag – lessen voor morgen
